Column: Regen maken in China: het NOS-Journaal gelooft er wel in

Het inzaaien van wolken met zilverjodide is een techniek die al sinds de jaren veertig van de vorige eeuw wordt toegepast. In ongeveer 50 landen op aarde wordt de techniek gebruikt. Ondanks de al lange geschiedenis van de methode, is het inzaaien van wolken met zilverjodide nog altijd met controverse en scepsis omgeven.

Het grootste probleem is dat het vrijwel niet mogelijk is wetenschappelijk vast te stellen of de regen of sneeuw, die je met het inzaaien van wolken denkt op te wekken, in andere gevallen niet zou zijn gevallen. Een ander punt is dat de techniek belastend is voor het milieu, niet alleen vanwege het gebruikte zilverjodide, maar ook omdat je steeds weer vliegtuigen of raketjes nodig hebt om de wolken in te zaaien. Verder kost de methode veel geld en is het eigenlijk niet mogelijk te bepalen hoe effectief die gemaakte kosten zijn.

Wyoming

Eén van de staten in de VS die een wolkeninzaaiproject heeft, is Wyoming. Het is een staat in het westen van de VS, gelegen in en ten oosten van de Rocky Mountains, middenin het droge gebied van dit moment dus. De staat startte in 2003 een onderzoek naar het toepassen van de techniek van wolkeninzaaiing. Vanaf 2013 is er een vast programma.

Omdat je alleen wat kunt betekenen als er wolken zijn met daarin onderkoeld water – temperaturen spelen dus ook een rol – kun je er niet elke dag op uit. Dat lukt maar enkele tientallen keren per seizoen. Eenmaal in de wolk worden een soort van vuurpijlen, die aan de vleugels van het vliegtuig vastzitten, aangestoken. Vanaf dat moment komt het zilverjodide in de wolk terecht. De kleine deeltjes, waaruit het zilverjodide bestaat, hebben de vorm van ijskristallen. Ze fungeren in de wolk als vrieskernen. De onderkoelde waterdruppeltjes zetten zich erop af. Er ontstaan sneeuwvlokken en die vallen omlaag. Daarbij lost de wolk op.

Meer sneeuw

Het doel van het programma is meer sneeuw te laten vallen dan als de wolk niet zou zijn bewerkt. Die sneeuw komt in de bergen van Wyoming terecht, waarna de smeltende sneeuw in de zomers als waterbron kan dienen voor de lager gelegen gebieden eronder en voor de waterreservoirs waarmee het gebied de warmte probeert door te komen. Ondanks het geregeld inzaaien van wolken is in het afgelopen winterseizoen opnieuw veel minder sneeuw dan normaal gevallen. Vaak niet meer dan ongeveer 60 procent.

Zoals al aangegeven, is de methode omstreden. Behalve dat het moeilijk is om te bewijzen hoeveel effect het inzaaien van de wolken heeft, wordt ook gevreesd dat het opwekken van neerslag in het ene gebied betekent dat een ander gebied er juist bekaaider vanaf komt, omdat daar minder vocht in de lucht aanwezig is dan anders het geval zou zijn geweest. Verder wordt gewezen op de kosten en op de gevolgen voor het milieu, ook van het veelvuldig vliegen met vliegtuigen om de wolken in te zaaien.

1 a 2 procent

In Wyoming gaan ze ervan uit dat het inzaaien van wolken de hoeveelheid neerslag in de staat jaarlijks met ongeveer 1 a 2 procent verhoogt. Een oplossing voor de droogte in het gebied is het dan ook zeker niet. Wel is het een extra stuk in de gereedschapskist om de problemen door de droogte te lijf te gaan. Je kunt er een klein beetje extra water mee in de stuwmeren krijgen, maar niet genoeg om als oplossing te dienen.

Niet alleen in Wyoming, maar ook op andere plaatsen wordt met het inzaaien van wolken ervaring opgedaan. Uit de beste benaderingen die uit tot nu toe gedane onderzoeken naar voren zijn gekomen, blijkt dat het effect tot maximaal ongeveer tien procent kan oplopen, als je het goed doet. De overige 90 procent wordt nog steeds door het weer zelf geregeld. Uitkomsten als deze zijn duidelijk en ook erg behulpzaam bij het op waarde schatten van berichten vanuit bijvoorbeeld China, waar gezegd wordt dat regen bij sommige belangrijke evenementen wordt weggehouden door wolken in te zaaien.

In de praktijk is dat dus niet mogelijk. Als het moet regenen, regent het. Hooguit iets minder hard. En als het niet regent, blijft het ook droog. Of valt een beetje, uit een wolk die met zilverjodide is bestrooid en daarna kunstmatig oplost. Regent het wel, dan zijn de wolken aan een dynamisch proces onderhevig waarbij ze steeds weer ontstaan. Zo kan het door blijven regenen. Dat proces kun je met zilverjodide in de wolken niet stoppen. Claims als zou het kunstmatig ergens droog zijn gehouden, zijn dan ook onzin. Dat het op de openingsdag van de Spelen in Peking in 2008 droog zou blijven, wist iedere meteoroloog. Er was geen regen in de buurt. Voor China was het natuurlijk mooi om te claimen dat het land ie droogte had afgedwongen. Met vooral sportverslaggevers in de stad, vond die claim breed gehoor. Dat het daarna tijdens de wielerwedstrijden en het hockeytoernooi soms zo hard regende dat atleten bijna onderkoeld raakten, is iedereen alweer vergeten.

En ja, nu staat de Yangtze rivier op plekken bijna droog, is het in China alle hens aan dek om de gevolgen van de droogte en de hitte het hoofd te bieden en zijn het vooral de beelden van heel veel zon en hoge temperaturen die over de wereld gaan. Blijkbaar kan ook het veel aangehaalde programma van regen maken in het land in die situatie niet veel veranderen.

Aanpakken bij de bron

De wetenschappers, die onderzoek naar het inzaaien van wolken hebben gedaan, zijn over het algemeen van mening dat je het geld, dat met de uitvoering van de programma’s is gemoeid, beter aan initiatieven kunt besteden die klimaatverandering en de daarbij behorende toenemende droogte tegengaan. Oftewel de droogte bij de bron aan te pakken. Dan lijken de kansen op succes toch een stuk groter dan met het inzaaien. Wat dat betreft valt te hopen dat ook het NOS-Journaal deze ontwikkeling wat kritischer gaat volgen dan tot nu toe.