30-Daagse: omslag half november naar kouder weer krijgt vorm

Nu nog zien we lagedrukgebieden op de Oceaan en een sterk hogedrukgebied op het Europese continent. Het is een hardnekkige drukverdeling die voor een recordwarme laatste decade van oktober zorgt. Met een gemiddelde van circa 15,8 graden zijn die laatste 10 dagen van de maand gemiddeld warmer dan menig zomer als geheel, in de periode van voor 1990. Toen konden we nog min of meer van het ‘oude klimaat’ spreken.

Diepe zuidelijke stromingen

Nu is een periode met zuidelijke winden in het najaar gebruikelijk, maar zo gek als het dit jaar was (en nog is), zien we het toch niet vaak. Een zuidelijke wind die lucht vanuit Spanje naar onze omgeving blaast, kennen we wel. De diepe zuidelijke stromingen van nu, die de lucht helemaal uit de omgeving van de Canarische eilanden en het noordwesten van Afrika halen, hebben we op deze manier echter zelden meegemaakt.

Toch wijst bijna alles al een tijdje op een omslag. Van de eerste, nog voorlopige versie van onze winterverwachting, via de seizoensmodellen en de meeste vergelijkingsjaren uit het verleden, tot de laatste twee versies van onze 30-daagdse verwachting. Ze zeggen allemaal hetzelfde. In de loop van november moet het weer omslaan naar een koudere variant, met hogedruk in het noorden en bij ons winden uit richtingen tussen noord en oost. In dat geval wordt het flink kouder. En, wat de situatie interessant maakt, is dat al die inleidende beschietingen ook in de richting van een relatief koude december moeten gaan.

Laten we kijken wat de kaarten er deze week van maken. Hoe moet de verwachte overgang zijn beslag krijgen? En zien we er in de pluim van nu ook al iets van terug?

Week 1: van 31 oktober tot en met 6 november

• Overgang naar wisselvalliger weer met af en toe flink wat wind
• Daling van temperatuur tot tussen 12 en 14 graden overdag
• De wind draait van zuid naar richtingen tussen zuidwest en west

Het extreem warme weer, dat we het komende weekend in Nederland nog hebben, lijkt – na nog een maandag met in het zuiden voor het laatst een temperatuur van 20 graden – vanaf de dinsdag (de novemberstart) te eindigen. Lagedrukgebieden op de Oceaan nemen het heft in handen, sturen niet alleen af en toe storingen, maar ook koelere lucht op ons af. Het wordt wisselvalliger en de zuidwestenwind trekt soms flink aan. In de tweede helft van de week en in het weekend daarna komt het kwik overdag niet meer hoger dan tussen 12 en 14 graden uit. We zitten dan nog net iets boven normaal.

Voor de week als geheel lijkt de gemiddelde temperatuur nog wel tussen 3 en 6 graden boven normaal uit te komen, maar dat heeft vooral met de warme start te maken.

Week 2: van maandag 7 tot en met zondag 13 november

• Een vaak zuidelijke wind
• Temperaturen steeds 1 tot 3 graden boven normaal
• Geleidelijk weer wat minder wisselvallig

Terwijl de luchtdruk op de Oceaan nog laag is, zien we boven het Europese continent twee hogedrukgebieden. Eén boven het zuidoosten van Europa, het andere dat zich uitstrekt van het zuiden van Rusland richting de Baltische staten.

Bij ons is de wind nog steeds zuidelijk tot zuidwestelijk en houdt het vrij zachte weer nog aan. Er worden temperaturen verwacht die 1 tot 3 graden boven normaal liggen. Dat geldt overigens voor een groot deel van Europa. In Scandinavië worden nog temperaturen van tussen 3 en 6 graden boven normaal verwacht.

Verder is het spannend om te zien of de hogedrukgebieden in het oosten, of de lagedrukgebieden in het westen aan het langste eind trekken. In elk geval lijkt de wisselvalligheid alweer minder te worden. In het grensgebied tussen hoge- en lagedruk kan het nog wel steeds af en toe flink waaien.

Week 3: van maandag 14 tot en met zondag 20 november

• Overgang naar droog weer met flink wat zon
• Naar noordoost draaiende wind
• Normale temperaturen van 9 of 10 graden. In de nacht lokaal lichte vorst

Precies op hetzelfde moment als in de uitdraai van vorige week slaat het om. Ineens wordt ten noorden van ons een hogedrukgebied berekend, met het zwaartepunt boven het zuiden van Scandinavië. Lage luchtdruk zien ten noorden van IJsland en bij Groenland, maar ook in de regio van de Azoren en nog duidelijker verder zuidelijk.

In Nederland draait de wind naar het noordoosten en knapt het weer op. Storingen verdwijnen uit beeld, de zon komt er beter door en de temperaturen gaan omlaag. Terwijl het zachte weer in Scandinavië, aan de noordflank van het hogedrukgebied daar, nog aanhoudt, komen het oosten en centrale deel van Europa, maar ook het noordwesten van Europa en het noordwesten van Spanje weer eens in een regime met normale temperaturen uit. En in de nachten zou het bij ons zomaar een graadje kunnen vriezen.

Week 4: van maandag 21 tot en met zondag 28 november

• Stabiel weer met geregeld zon en geen of nauwelijks neerslag
• Aanhoudend noordoostelijke winden
• Normale temperaturen, in de nachten plaatselijk lichte vorst.

Het hogedrukgebied staat nog steeds op de kaart, nog steeds ook met centrum boven het zuiden van Scandinavië. In Nederland blijft de wind noordoostelijk.

Opvallend is dat het gebied met normale temperaturen boven Europa zich verder uitbreidt, maar dat het in Scandinavië nog steeds zacht blijft. Boven het westen van Rusland zien we een gebied met 1 tot 3 graden beneden normale temperaturen ontstaan.

Het weerbeeld is nog steeds vriendelijk met flink wat zon, overdag gemiddeld een graad of 9 en in de nachten tijdens opklaringen plaatselijk lichte vorst. Storingen blijven uit de buurt, dus neerslag wordt in deze periode niet of nauwelijks verwacht.

Week 5 en 6: tot en met zondag 11 december

• Nog steeds stabiel met geregeld zon en weinig neerslag
• Normale tot iets beneden normale temperaturen
• In de nachten toenemende kans op lichte vorst

Het hogedrukgebied trekt naar het westen en komt met zijn centrum uiteindelijk op de Oceaan, ten westen van de Britse eilanden uit. Het houdt echter een duidelijke uitloper tot over Scandinavië met de as ten noorden van onze omgeving. In Nederland worden daarom in grote lijnen nog steeds noordoostenwinden berekend.

Met het hogedrukgebied in de buurt houdt het in grote lijnen droge weer aan. De temperaturen blijven normaal tot iets beneden normaal voor de tijd van het jaar. Ook Scandinavië komt er wat dit betreft geleidelijk bij. In Oost-Europa zien we op de laatste kaart een vrij groot gebied met beneden normale temperaturen.

Storingen blijven nog steeds uit de buurt, veel neerslag wordt dan ook niet verwacht.

Discussie

Het interessante aan de uitdraai van vandaag is dat hij de omslag, zoals die in de berekeningen van de voorgaande twee weken ook al aanwezig was, opnieuw bevestigt. Daarmee beginnen we wellicht toch een trend te zien.

Mocht de verwachte omslag er inderdaad komen, dan staan we aan het begin van een langere periode met noordoostenwinden. Het kan dan ook best meer afkoelen dan nu in de berekeningen staat. Toch is er zeker tijd nodig. We komen uit een lange, warme periode en van enige kou is in Europa op dit moment nauwelijks sprake. De koudere lucht zal dus gevormd moeten worden en daar gaat tijd overheen.

Verder is het mooi om te zien hoe de lange termijntrends, zoals we die eerder in deze verwachting hebben beschreven, nu ook steeds duidelijker in de modelberekeningen doorsijpelen. Het maakt de komende periode er alleen maar interessanter op.

Samenvattend:

Na een perioden met nog overwegend zacht weer, volgende week en in de week daarna, met daarin opgesloten ook een wat wisselvalliger tijdvak, zien we vanaf half november dat de kaartjes worden verhangen, als deze berekeningen gelijk krijgen. Mocht het inderdaad zo zijn, dan krijgen we vanaf dan een langere, stabiele periode met geregeld zon, noordoostelijke winden en geleidelijk verder dalende temperaturen.