Zonnebaden extra verraderlijk in de lente
Hoewel we voorlopig nog even geen zomerse temperaturen hebben, is het uit de wind en in de zon echt al zaaalig deze dagen. Maar: ondanks dat het nu nog relatief koud is, kun je juist nu al gauw verbranden.Terwijl de temperaturen al een tijdje onder de maat zijn en de meeste mensen nog steeds in hun winterjas lopen, is de zon allang aan de lente begonnen. De dagen zijn al weer behoorlijk lang, en de zon krijgt steeds meer kracht. Midden in de winter heb je van de zon meestal niet zo veel te vrezen, maar nu het voorjaar op stoom is, wordt het toch tijd om er een beetje rekening mee te houden. De komende dagen moet je de zonnebrandcrème er misschien toch maar eens bij pakken.
De zon doet namelijk lekker mee de komende tijd. En of het nou in een hemdje of in een winterjas is: wat is het toch fijn op een terrasje in de zon. We verheugen ons er allemaal al maanden op. Ondertussen zitten we nog even massaal met onze drankjes náást het terras of in een park, maar daarvoor geldt natuurlijk precies hetzelfde; ook als het koud is, kun je nu al verbranden.
Zonkracht 1 tot 16
De zonkracht, en of je wel of niet kan verbranden, heeft namelijk niet met de temperatuur te maken. Dat je in de winter meestal niet verbrandt, komt niet doordat het kouder is, maar door de kracht van de zon. De zonkracht is een classificatie van de hoeveelheid UV-straling die de zon levert. Het is een schaal van 1 tot 16. Vanwege onze locatie op de aardbol komen we nooit aan die hoogste getallen, dat gebeurt alleen in landen dichtbij de evenaar. Ook in de bergen is de zonkracht hoger, maar die hebben wij natuurlijk ook niet. De hoogste zonkracht die we ooit in Nederland hebben gehaald, ligt tegen de 9.
Verbranden in een half uur
Zo dol is het op dit moment nog lang niet. De komende dagen zitten we meestal op een zonkracht van 4, voor komende dinsdag staat er zonkracht 5 in de verwachting van het KNMI. Dat klinkt nog niet zo indrukwekkend, maar je kan dan al in 25 tot 35 minuten verbranden. Uiteraard is dat een indicatie; het is natuurlijk ook afhankelijk van de kleur en het type van je huid. Maar het verraderlijke is, dat je bij lagere temperaturen vaak niet doorhebt dat je aan het verbranden bent. Ook ben je pas bij veel hogere temperaturen geneigd om wat beschutting te zoeken, terwijl je nu juist elke zonnestraal opzoekt.
Ook wind houdt je voor de gek
Een andere belangrijke factor is de wind. Wind heeft namelijk ook geen enkele invloed op de zonkracht, maar zorgt er wel voor dat jij de warmte van de zon veel minder voelt. Daarom kan het juist op wat koudere of winderige dagen, waarbij de zon wel schijnt, problemen geven als je uitgebreid in de zon gaat zitten. De frisse, noordelijke wind die er de komende dagen nog steeds is, kan je dus behoorlijk op het verkeerde been zetten.
Wolken helpen niet altijd
UV-straling dringt bovendien ook deels door wolken, door kleding en parasols heen. Bij bewolking ligt de zonkracht ongeveer 30 procent lager dan bij een zonnige dag. Maar de bewolking kan ook zorgen dat zonlicht weer wordt teruggekaatst, waardoor de zonkracht juist hoger komt te liggen. Ook stof- en vochtdeeltjes kunnen invloed hebben op de zonkracht. Bij veel stof in de atmosfeer neemt de zonkracht af. Verstrooiing van het zonlicht, door bijvoorbeeld terugkaatsing van gebouwen of sneeuw, zorgt juist voor een stijging van de zonkracht. Wintersporters zijn dan ook vaak dubbel de sjaak, door de hele dag op een spierwitte vlakte hoog in de bergen te zijn. Hoewel ze meestal dik aangekleed zijn, smeren ze zich suf op de onbedekte delen. Toch kun je ze vaak nog wekenlang herkennen aan een witte ‘skibril’ boven gebruinde wangen.
Voorzichtig met je melkflessen
Wat zonnebaden in het voorjaar nog extra tricky maakt: je huid is nog helemaal niets gewend. Half Nederland loopt na een langere donkere winter én gebrek aan vakanties toch rond met behoorlijke ‘melkflessen' onder zijn kleding. Zonnen, en bruin worden, moet je eigenlijk voorzichtig opbouwen. Het bruin worden van je huid door de zon is eigenlijk een beschermingsreactie van je lichaam. Pigment dat wordt aangemaakt gaat naar de oppervlakte van je huid en vormt daar als het ware een schild om te voorkomen dat je DNA beschadigt. Als je al uitgebreid gaat zitten bakken voordat dat schild is gevormd, of langer dan dat schild aankan, dan verbrand je dus. Ook daarom kun je in het voorjaar beter nog even rustig aan doen.
Meer weten over de zon, zonkracht en verschillende UV-straling? Amara legt je er alles over uit in deze video:
