Zomerverwachting 2021: beeld voor ons deel van Europa complex

De uitgangssituatie is wel heel duidelijk. Eerst hebben we nog te maken met het aloude hogedrukgebied ten noordwesten van Nederland. Met bij ons een noordelijke wind en na morgen opnieuw een periode met relatief lage temperaturen voor de tijd van het jaar.

Waarom is het hogedrukgebied zo hardnekkig?

Er wordt natuurlijk veel gespeculeerd over de vraag waarom het hogedrukgebied zo hardnekkig als dit jaar. De meest waarschijnlijke oorzaak ligt in de hoge zeewatertemperaturen in ons deel van de Oceaan, in combinatie met een uitgestrekte band van warmer zeewater op de Grote Oceaan, van Japan naar het oosten. Boven beide gebieden hebben zich grote hogedrukgebieden gevormd die de straalstroom in het gebied van Noord-Amerika tot Europa op zo’n manier aan het golven hebben gebracht dat de ligging van al die golven al langere tijd min of meer vastligt. Vandaar ook dat het koude weer dat we deze lente in grote delen van Europa hebben al zo lang aanhoudt.

Is april dit jaar in Nederland een zeer koude maand met temperaturen die ruim 3 gaden beneden de norm liggen, de lente als geheel is met een anderhalve graad beneden normaal tot nu toe ook al behoorlijk koud. Verder is het door de voortdurende invloed van hogedrukgebieden een stuk droger dan gebruikelijk. Het aanhoudende koude weer heeft bovendien invloed op de watertemperaturen van de Noordzee die duidelijk achterblijven, al geldt dat niet voor de hele Noordzee. Aan de oostkust van het Verenigd Koninkrijk is het Noordzeewater nog wel warmer dan normaal.

Impuls huidige drukverdeling blijft voorlopig bestaan

Omdat het water op de Noordelijke helft van de Atlantische Oceaan ook de komende maanden warmer dan normaal blijft en de situatie op de Grote Oceaan evenmin grote wijzigingen zal ondergaan, blijft de impuls achter de huidige drukverdeling voorlopig bestaan. Eventuele veranderingen zullen dan ook van andere invloeden moeten komen.

Een mogelijkheid is dat de Atlantische Oceaan toch wat afkoelt. Dan zou het hogedrukgebied vaker boven Centraal-Europa terechtkomen, met bij ons zuidelijke winden en hogere temperaturen. Een andere mogelijke factor is een eventueel vroege start van het orkaanseizoen. Het begon de voorgaande 5 jaar steeds al in mei, en niet zelden met tropische systemen op meteen ook erg noordelijke posities. Komen de restanten van orkanen midden op de Oceaan te liggen, dan kan het hogedrukgebied zich ook naar Centraal-Europa verplaatsen. Ten slotte kunnen clusters met onweersbuien op de Indische en de Grote Oceaan (gemeten via de Madden Julian Oscillation) en de La Niña op de Grote Oceaan tussen Zuid-Amerika en Indonesië ook invloed hebben.

Bepalend is waar het hogedrukgebied terechtkomt

De crux van het verhaal zit hem in waar het hogedrukgebied de komende maanden ligt. Gaan we deze week vanaf vooral donderdag nog een volgende fase met erg lage temperaturen en noordelijke winden in, na het komende weekend zien we eindelijk een eerste verandering. Het hogedrukgebied breekt in tweeën. Een eerste deel verhuist naar het hoge noorden en komt in de buurt van Groenland terecht, het andere deel gaat naar het westelijke Middellandse Zeegebied.

Bij ons wordt het zo warmer en komt het kwik weer tussen 13 en 17 graden uit. Verder draait de wind naar het zuidwesten en ontstaat een zwakke vorm van een westcirculatie. Storingen van de Oceaan kunnen onze omgeving bereiken, waarmee het wisselvalliger wordt. In de weken daarna wordt het hogedrukgebied vooral bij de Azoren en boven het zuidwesten van Europa ingetekend, met Nederland aan de noordkant van de as ervan. Nog verder naar het noorden, boven Scandinavië en het noordoosten van Europa zijn dan steeds lagedrukgebieden actief.

Grootschalig twee opties

Voor ons hangt het er dan vanaf wie het sterkst is. Komt het hogedrukgebied wat naar het noorden, dan maken storingen bij ons geen kans en kunnen de temperaturen flink omhoog. Zomers weer ligt dan op de loer. Trekken de lagedrukgebieden in het noorden aan het langste einde, dan is het wisselvalliger en kunnen storingen ons met wat grotere regelmaat bereiken. De temperaturen liggen daarbij automatisch op een wat lager niveau, omdat ook de watertemperaturen van de Noordzee tijd nodig hebben om van de kou van de laatste tijd te kunnen herstellen.

Het kan heel goed zijn dat het ene het andere met enige regelmaat afwisselt. Zodat we de ene keer een tijdje wisselvallig en koeler weer hebben, afgewisseld door fasen met stabieler, zonniger weer en duidelijk hogere temperaturen. In totaal zou het dan allemaal wel weer de droge kant op moeten vallen, net als in voorgaande jaren. Zoals de zaken er nu bij liggen, moet dit wat halfslachtige beeld in elk geval tot en met juni aanhouden. Voor juli zijn er – zij het nog zwakke – signalen dat de hogedruk meer boven Centraal-Europa terecht zou kunnen komen. Is dat inderdaad het geval, dan zou de zomer vanaf dan een warmere en zonnigere afslag kunnen nemen.

Dus wat is de verwachting nu?

Al met al zitten we voor de komende tijd dus vooral met vragen. Dat er vanaf volgende week iets gaat veranderen, is wel duidelijk. Het wordt warmer, maar ook wisselvalliger. Voor de periode daarna is de grote vraag wat het hogedrukgebied gaat doen. Ligt het zo dat we van twee walletjes eten, dan ligt een afwisseling van perioden met (licht) wisselvallig en koel weer en perioden waarin het zonniger en veel warmer is voor de hand.

Neemt het hogedrukgebied toch weer zijn oude, vertrouwde noordelijke positie in, dan houdt het vrij koude weer aan. Dit is een risico in de verwachting en de kans erop is nu ongeveer 25 procent. Voor de liefhebbers van zomerweer is nog weer een andere optie de aantrekkelijkste. In dat geval schuift het hogedrukgebied naar de centrale delen van Europa op en wordt het bij ons met zuidelijke winden een stuk warmer. De kans op dit scenario is op dit moment rond 15 procent. Over ongeveer een maand zullen we onze definitieve zomerverwachting presenteren.