Voor vervolg lente wordt het nu al interessant

Lang duurt die opleving van de wisselvalligheid waarschijnlijk niet. Eigenlijk alle modelberekeningen voor de wat langere termijn laten begin volgende week alweer een nieuw hogedrukgebied in onze omgeving opdoemen. Het wordt zo groot en sterk dat de meeste activiteit van de straalstroom in onze omgeving dan alweer geleidelijk aan banden wordt gelegd. En dan ligt meteen de vraag op tafel hoe het vanaf dat moment met de lente verder zal gaan?

Voorjaar in Nederland steeds vaker droog

Voorjaar en regen vormen in Nederland de laatste jaren een weinig gelukkige combinatie. Als je naar de lentes uit het recente verleden kijkt, dan zie je dat we in de periode van 1999 tot en met 2008 nog een min of meer willekeurige afwisseling van lentes met een bovennormale, normale en beneden normale hoeveelheid neerslag kenden. Daarna begon een periode waarin droogte in het voorjaar sterk de overhand kreeg. Van de 12 lentes sinds 2009 waren er maarliefst 9 droger dan normaal, waarvan drie zeer droog en één (die van 2011) zelfs recorddroog.

Nog opvallender is de hoeveelheid zonneschijn in de lentemaanden. Kijken we naar de 22 lentes die we sinds 1999 hebben gehad, dan verliepen 20 daarvan zonniger dan normaal. Er zaten 12 zeer zonnige lentes tussen, waarvan die van 2011 en 2020 zelfs extreem zonnig verliepen. Slechts één lente (en wel die van 2013) bracht minder zonuren dan normaal in de boeken en de lente van 2000 liet het ongeveer normale aantal zonuren zien. Al bij al een indrukwekkend verhaal dus.

Lentes verlopen bijna allemaal warm

Bij de temperaturen zien we een sterk overwicht van de warmere dan normale lentes. Sinds 1999 waren 17 van de 22 lentes warmer dan normaal, waarvan er 11 zeer warm en één (de lente van 2007) extreem warm waren. Drie lentes kenden een normale temperatuur en slechts twee lentes waren kouder dan normaal, waarvan de lente van 2013 zelfs zeer koud was. Dat was de lente waarin we in maart nog op uitgebreide schaal vorst en bij meren prachtige ijssculpturen hadden.

Warm, zonnig en sinds 2009 heel vaak droog dus; dat is inmiddels toch het beeld van het voorjaar in ons land geworden. Nu is de lente hoe dan ook het seizoen in Nederland waarin klimatologisch gezien de minste neerslag valt; landelijk ongeveer 172 millimeter (volgens de oude normaal). Daarna volgt de winter met landelijk 195 millimeter. De zomer met 225 millimeter en de herfst met 243 millimeter zijn landelijk de natste jaargetijden die we in Nederland hebben.

Droogte, zon en warmte komen op lastig tijdstip

Kijken we nog wat meer in detail naar de lente, dan is de favoriete combinatie van de laatste jaren met veel zon, hoge temperaturen en weinig regen natuurlijk ideaal voor het ontstaan van droogten, en dat op een strategisch tijdstip. Want juist in het voorjaar heeft de ontluikende natuur en hebben de op de velden opkomende gewassen juist het meeste water nodig. Zie hier in een notendop waarom de problemen door droogte in Nederland de laatste jaren zo groot zijn geworden,

Zoomen we wat meer in op de situatie van dit moment, dan zien we dat we uit een winter zijn gekomen die landelijk wat meer neerslag dan normaal heeft gebracht, maar dat juist de februarimaand droger dan normaal verliep. Op veel plaatsen is er de laatste 4 weken veel minder dan normaal gevallen. Onlangs heeft het alleen in Oost-Brabant en in Limburg nog even flink geregend. Nu is dat op dit moment nog niet zo erg. Dankzij de vorst in februari en het koudere weer van de laatste week is de natuur nog grotendeels in rust en is er dus nog maar weinig water nodig.

Grondwater

Toch worden vanuit het oosten van Nederland alweer dalende grondwaterstanden gemeld (soms met enkele centimeters per dag) en is het voor wat de grondwaterstanden in het zuidoosten van Nederland betreft in de winter zelfs lang niet overal goed gekomen. De kwetsbaarheid voor voorjaarsdroogte blijft in die gebieden dus onverminderd groot. Waterschappen doen er daar dan ook alles aan om zoveel mogelijk water vast te houden dat later wellicht goed van pas komt.

In die zin is het fijn dat het deze week een tijdje wisselvallig lijkt te worden. Vanaf vanavond en de komende nacht al en dan grofweg tot en met volgende week dinsdag of woensdag passeren meerdere regengebieden ons land en kunnen tussendoor ook een paar buien vallen. Vanaf begin volgende week lopen de barometerstanden in onze omgeving wel weer op en lijken de meeste actieve storingen steeds verder bij ons vandaan naar het noorden geduwd te worden. Al is het nog geen gelopen koers, het weerbeeld kan dan zomaar dus weer een stuk stabieler worden.

Er zijn 3 opties voor het vervolg

Vanaf dat moment wordt het interessant om te zien welk pad de lente in zal slaan. In onze lenteverwachting hebben we al gezien dat er grofweg 3 opties zijn, waarvan er twee de grootste kans maken. Het wordt of relatief wisselvallig, maar wel vrij warm als een zuidwestcirculatie, horend bij de huidige La Niña op de Grote Oceaan zich weet door te zetten. Een andere optie is dat we in onze omgeving met plakkerige hogedrukgebieden te maken krijgen, ingevangen in een straalstroom die in twee takken splitst: één gericht op het Middellandse Zeegebied, de andere op het noorden van Europa. Die variant zou bij ons later droog en vrij warm weer kunnen opleveren.

De derde mogelijkheid, die van een aanhoudende invloed van hogedrukgebieden in het hoge noorden en horend bij de sterk verzwakte poolwervel van de afgelopen winter, lijkt al van de baan. De effecten van die zwakke poolwervel lijken uitgewerkt. Sterker nog: de poolwervel is nu sterker dan normaal en is er waarschijnlijk de oorzaak van dat later deze week de straalstroom zich nog even doet gelden.