Onderzoekers nemen voor het eerst ruimteorkaan waar
Onderzoekers van de Universiteit van Shandong in China hebben op 20 augustus 2014, hoog boven de Noordpool voor het eerst een geomagnetische ruimteorkaan kunnen observeren. De storm duurde 8 uur lang en bracht een enorme regen aan elektronen teweeg.Een geomagnetische ruimteorkaan is verwant aan het noorderlicht. De elektronenregen ervan produceert aurora’s die er als een orkaan uitzien, compleet met banden die erin spiraliseren. Ze kunnen hoog in de atmosfeer optreden boven planeten, zoals de aarde, die een magnetisch veld hebben. Het was de eerste die wetenschappers ook echt hebben waargenomen.
Rustige geomagnetische condities
Ruimteorkanen kunnen ontstaan als de geomagnetische condities boven de polen rustig zijn en ook de zonnewind zich binnen de perken houdt. Zie ook hier de analogie met aardse orkanen. Ook die hebben bij hun ontstaan een voorkeur voor een rustige atmosfeer met nauwelijks stroming. Het is dan de warme zee met de bijbehorende buivorming die het hele proces in gang zet.
Ruimteorkanen bestaan uit plasma, ofwel extreem hete, geïoniseerde gassen die met hoge snelheden roteren. Er kunnen snelheden tot ruim 7.500 kilometer per uur worden gehaald. De ruimteorkaan van 20 augustus 2014 had een diameter van ongeveer 1000 kilometer, met zijn basis in de ionosfeer, het geïoniseerde hoogste gedeelte van onze atmosfeer tussen 110 en 860 kilometer hoogte. De storm deed zich daarbij vooral op een hoogte van rond 300 kilometer voor.
In het midden een oog
In het midden van de storm bevond zich, net als bij aardse orkanen, een oog waarin de horizontale stroming ontbrak. Verder draaide het systeem, ook naar analogie met gewone orkanen op aarde, tegen de wijzers van de klok in.
Zoals al aangegeven, bestond de bijbehorende ‘regen’ uit enorme hoeveelheden elektronen die door hun interactie met de aardatmosfeer felle noorderlichten veroorzaakten. Volgens de onderzoekers is die elektronenregen sterk genoeg om GPS-satellieten, radiosystemen en radars te verstoren. Tegelijkertijd zouden satellieten, ruimteschroot en andere objecten die laag boven de aarde hangen er iets door uit hun baan kunnen worden gehaald. Op aarde zelf, zou zo’n ruimteorkaan verder overigens nauwelijks gevolgen hebben, denken de onderzoekers.
Ze komen op veel meer plaatsen voor
De storm op 20 augustus 2014 duurde in totaal 8 uur en viel daarna weer uit elkaar. Het was de eerste keer dat een dergelijk systeem kon worden geobserveerd. Wetenschappers geloofden al langer dat ze er waren, maar het bewijs ervoor is nu dus geleverd. En nu we weten dat ze inderdaad bestaan, ligt het voor de hand dat ze op veel meer plaatsen in de ruimte voorkomen.
