Nog even geen kou, maar de weersontwikkeling heeft potentie

Als we de gedragingen van de herfst tot nu toe vergelijken met het beeld zoals we dat afgelopen augustus in de herfstverwachting hadden uiteengezet, dan is het patroon zoals we dat toen voor ons zagen er ook gekomen, alleen wel met een westelijkere positie dan op dat moment gedacht. We gingen uit van twee hogedrukgebieden: één boven de Oceaan en de ander boven het westen van Rusland. Daartussen zou een trog komen, gevuld met koudere lucht en storingen.

De herfst is tot nu toe warmer en natter dan verwacht

Omdat het beeld toen was dat de hogedruk boven de Oceaan in de loop van de herfst dichterbij Europa zou komen, had het westen van Europa vaker met een noordelijke wind te maken moeten krijgen en dus met lagere temperaturen. Daarom was het idee ook dat we een relatief koude herfst zouden krijgen en bovendien een vrij droge, omdat de westcirculatie op de Oceaan geen kans zou krijgen. In werkelijkheid lag het patroon westelijker, met de hogedruk in het westen vaak in de regio van Newfoundland en Groenland en de Europese hogedruk verder westelijk op het Europese continent en niet boven het westen van Rusland. Ook de trog lag westelijker, op zee en storingen die in de opgaande tak van de straalstroom meekwamen, kropen vaak langs de westrand van het Europese continent omhoog en hielden het hier warmer en natter dan gedacht. Met een wind die niet vaak uit het noorden, maar juist vrijwel steeds uit het zuiden waaide.

Dat de westcirculatie geen kans maakte, klopte wel. Verder was het hogedrukgebied bij de Azoren vrijwel voortdurend zwakker dan normaal, wat zich in een langdurig negatieve NAO-index vertaalde; een trend die er nog steeds is en die de komende week gewoon lijkt door te zetten.

Westcirculatie lijkt er niet te komen

November is wat kouder en met een geblokkeerd weerpatroon begonnen. De straalstroom golft sterk en hogedrukgebieden maken vrijwel voortdurend de dienst uit. Leek er voor de komende periode toch even een westcirculatie aan te komen, dat idee is door de laatste ontwikkelingen alweer achterhaald. Ook de komende weken lijkt het stromingspatroon op het voor het weer bij ons belangrijke deel van het Noordelijk Halfrond behoorlijk geblokkeerd blijven.

Hoewel het op de noordpool inmiddels behoorlijk is afgekoeld en de Arctische Oceaan dit jaar veel sneller is dichtgevroren dan de voorgaande 6 jaar, zit een uitbraak van kou vanuit die hoek in onze richting er voorlopig niet in. Daarvoor heb je boven het poolgebied een hogedrukgebied nodig en dat is er op dit moment gewoon niet. Sterker nog, boven het poolgebied ligt een sterk lagedrukgebied dat voorlopig niet van zijn plaats wijkt. Dat vertaalt zich in een AO-index die de laatste weken positief is geworden en dat voorlopig ook nog even lijkt te blijven. Pas vanaf de laatste week van november kunnen er in het Arctische gebied wel drukstijgingen komen, die in de eerste week van december even wat afvlakken, maar daarna opnieuw duidelijker naar voren komen.

Nieuwe aanval op de poolwervel

Als de berekeningen voor 6 weken vooruit, zoals die gisteren door het Europese rekencentrum in het Engelse Reading zijn gedaan, gelijk hebben, hangen die drukstijgingen in het poolgebied samen met een hernieuwde aanval op de poolwervel. Die poolwervel is nu nog zwak voor de tijd van het jaar en deels van de Noordpool weggedrukt, maar lijkt de komende weken juist even behoorlijk op stoom te komen. Daarna volgt vanaf eind november een nieuwe aanval omdat het op grote hoogte een stuk warmer wordt. De afloop hiervan is nog onzeker; de berekeningen waaieren tegen die tijd erg ver uit, maar het gemiddelde komt wel weer duidelijk onder normaal te liggen.

In Nederland wordt het rustige en relatief koude weer van deze week in het weekend door wat zachtere omstandigheden gevolgd, als de wind wat overtuigender naar het zuidwesten draait en de bovenluchten duidelijk opwarmen. Het is dan wel aan de bewolkte kant en er kan een beetje regen vallen. Volgende week lijken de voor het weer bij ons belangrijkste hogedrukgebieden weer boven het Europese continent terecht te komen. Voor het weersverloop is dan van belang hoe sterk de invloed ervan is. Is die zo sterk dat de wind in onze omgeving maar weinig voorstelt, dan zou het een relatief sombere periode met vrij veel bewolking, mist en nevel kunnen worden en temperaturen die niet heel veel afwijken van wat we deze week zien. Wordt het een wat sterkere zuidelijke wind, dan kan het ook zachter worden, maar komen storingen op de Oceaan ook dichterbij.

Eind november en begin december mogelijk kouder

In de weken daarna zien we de hogedruk boven het Europese continent langzaam naar het oosten opschuiven, terwijl een ander hogedrukgebied, dat eerst in de regio Newfoundland/Groenland ligt, door het noorden langzaam dichterbij komt. In de laatste week van november en vooral in de eerste week van december zou dat dan even kouder kunnen worden, als (met de hogedruk in het noorden) de wind bij ons dan mogelijk een tijdje uit richtingen tussen noord en oost gaat waaien. In de tweede week van december lijkt een depressie vanuit het zuidwesten dan (voorlopig) alweer een einde aan dat koudere weer te maken, al blijft ook dan druk in het noorden relatief hoog.

Voorlopig krijgen we dus nog geen winterweer in Nederland, maar de situatie is ook niet zo dat we de rest van het jaar nu al voor winterweer moeten afschrijven. Er is nog steeds duidelijk potentie.