'Nepnieuws maakt oplossen klimaatcrisis vrijwel onmogelijk'
Het nemen van maatregelen om de klimaatcrisis af te wenden, wordt bijna onmogelijk gemaakt door al het nepnieuws dat via sociale media over klimaatverandering wordt verspreid. Onderzoekers van de Koninklijke Zweedse Academie voor de Wetenschappen, die een rapport over het onderwerp hebben uitgebracht, noemen het ‘onvermogen om feit en fictie nog langer van elkaar te kunnen scheiden’ één van de grootste uitdagingen voor de moderne mensheid.Wie zich de begindagen van het internet nog herinnert, zal het enthousiasme nog voelen waarmee de nieuwe technische revolutie destijds werd begroet. Eindelijk was er een plek waar iedereen vrij toegang toe had, was toen de gedachte. Het zou een vrijplaats voor meningen en de uitwisseling van informatie, ideeën en gedachten kunnen worden. Zonder controle van buitenaf. Ideaal. De censuur eindelijk afgewend. Heel de wereld zou nu altijd vrij met elkaar kunnen communiceren.
Zoals meestal met nieuwe technologieën, was ook nu de werkelijkheid een stuk gecompliceerder. Het duurde een tijdje, maar toen ook de censor de nieuwe techniek onder de knie had, was het met het censuurvrije domein snel gedaan. In een land als China ziet de internetwerkelijkheid er heel anders uit dan bij ons. De Chinezen hebben veel beperkter toegang en dan meestal ook nog eens alleen tot sites waar de censuur al wel overheen is gegaan. En zo zijn er meer landen.
Controversiële onderwerpen
Ook op plaatsen waar geen censuur is, zoals in Nederland, kun je bij het waarheidsgehalte van veel informatie op het internet je vraagtekens zetten. Vooral daar waar het de berichten omtrent controversiële onderwerpen betreft, die onderwerpen dus waar echt wat op het spel staat. Denk aan de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen van vorig jaar, waarbij de toen zittende president Donald Trump bij hoog en bij laag volhield dat hij ze gewonnen had, ook al wees alle objectief vergaarde en uiteindelijk gecertificeerde informatie unaniem op het tegendeel.
Op het internet en met name via sociale media en de aan Trump gelieerde media werd veel onzin-informatie verspreid. En ook al klopte die niet, een deel van de Amerikaanse bevolking geloofde er wel in. De algoritmen die worden gebruikt om gebruikers ‘passende’ en op hun eerdere zoekgedrag gebaseerde informatie te tonen, speelden een grote rol. Personen die in grote mate geïnteresseerd waren in mogelijke fraude tijdens de Amerikaanse verkiezingen, kregen via die algoritmen vooral berichten te zien die die fraude bevestigden. Dit wordt wel de internetfuik genoemd en lijkt grote invloed op de meningsvorming en polarisatie in de samenleving te hebben.
De corona- en de klimaatcrisis
Het zijn overigens niet alleen verkiezingen die onder onzin-nieuws te lijden hebben. Onderwerpen die eveneens tot sterke polarisatie in de samenleving en bijbehorende bombardementen met informatie en non-informatie leiden, zijn de corona- en de klimaatcrisis. We zitten middenin de coronacrisis en er is bijna niemand die er niet mee bezig is. De klimaatcrisis is er een beetje door naar de achtergrond gedreven. Maar ook dit is een onderwerp waarbij de emoties hoog oplopen en waarover op het internet enorme hoeveelheden informatie en non-informatie rondgaan.
De Koninklijke academie voor de Wetenschappen in Zweden heeft nu een rapport uitgebracht waarin de invloed van nepnieuws op de strijd, om de gevolgen van klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit te stoppen, aan de kaak wordt gesteld, zo meldt The Guardian. Volgens de onderzoekers is de impact van het nepnieuws groot. Ze stellen dat het steeds moeilijker wordt draagvlak te creëren voor de – harde en impopulaire – maatregelen die nodig zijn om het tij te keren.
Doelbewuste aanvallen
Ze spreken van doelbewuste aanvallen via sociale media met als doel verwarring te zaaien en zo het draagvlak voor de maatregelen te ondermijnen. ‘Eén van de grootste uitdagingen van de mensheid is nu ons onvermogen om feit en fictie nog langer van elkaar te scheiden’, zeggen ze. ‘Democratieën raken erdoor ondermijnd en dat beperkt de mogelijkheden om (in internationaal verband) de lange termijnmaatregelen te nemen die nodig zijn om de aarde te kunnen redden’.
