Natuur explodeert, droogte ligt alweer op de loer

Veel sneeuwklokjes en krokussen kwamen al bloeiend onder de sneeuw vandaan, nu schieten ook andere voorjaarbloemen in bloei. Bloeiende hazelaars en elzen brengen pollen in de lucht waardoor veel mensen hun eerste hooikoortsklachten hebben. Vlinders, zoals de dagpauwoog, de kleine vos, de gehakkelde aurelia en de citroenvlinder dartelen alweer in het rond of gaan dat snel doen.

Amfibieën gaan op trek

Bij de amfibieën gaan de gewone pad, de bruine kikker en kleine salamander op trek naar hun voorplantingswateren. En bij de vogels laat de zanglijster zich alweer horen en zijn de eerste grutto’s inmiddels gezien. Hier is het ook letten op de graspieper, de veldleeuwerik en op het geluid van de vinken met hun kenmerkende vinkenslag. Het zal de komende dagen allemaal snel gaan.

De natuur ligt voor op schema en lag dat al door de vrij zachte decembermaand. Januari was een tikkeltje kouder dan de nieuwe normaal, maar vergeleken met vroeger nog steeds vrij warm en het einde van de februarimaand gaat weer veel nieuwe warmterecords in de boeken brengen, na die koude winterweek. Het zijn kortom interessante tijd voor de volgers van de natuur die inmiddels in de hoogste staat van paraatheid zijn gebracht.

Natuur ligt voor

De mensen achter natuursite Nature Today volgen de ontplooiing van de natuur na de winter al ongeveer 20 jaar en kunnen hun waarnemingen uit het verleden met die van dit jaar vergelijken. Zo ontstaat een beeld van waar we ongeveer zijn op de natuurkalender. We liggen voor, is de conclusie nu. Dat is niet nieuw, want feitelijk bijna ieder jaar is dit het geval.

Behalve mooi, is de snelle ontplooiing van de natuur voor sommige soorten ook bedreigend. Insecten en vogels kunnen de boot missen omdat de planten en bloemen waarvan ze (direct en indirect) afhankelijk zijn vroeger dan anders in bloei schieten. Weidevogels hebben te weinig tijd 1hun jongen groot te brengen omdat het maaien van het gras veel eerder dan normaal begint.

Late nachtvorsten

Fruittelers zijn later in het voorjaar tegenwoordig vaak in de weer om bij voorbeeld hun appel- en perenbomen met man en macht te beschermen tegen late nachtvorsten. Want ook al is steeds vroeger in het jaar al warm, late nachtvorsten, later in het voorjaar kunnen nog steeds toeslaan en richten, als ze dat doen, soms grote schade aan in de fruitsector. Ook droogte en een overmaat aan zonneschijn spelen in het voorjaar een steeds grotere rol in de natuur.

Wie zomerfoto’s uit de bossen van de laatste drie jaar naast die van een jaar of vijf geleden legt, ziet hoe de bomen nu door de steeds weer de kop opstekende droogte duidelijk minder goed in blad komen dan in bijvoorbeeld 2015, toen het een stuk natter was. Voor dieren, vissen, reptielen en insecten zijn de steeds vroeger droogvallende poelen en beken een bedreiging.

‘Vijf droge jaren’

Het is niet helemaal duidelijk of die trend naar drogere groeiseizoenen van nu meteen ook al een gevolg van de steeds verder voortschrijdende klimaatverandering is. In een publicatie op zijn maakte het KNMI er enkele jaren geleden al gewag van dat er aanwijzingen waren dat Nederland vijf opeenvolgende jaren lang met problemen door droogte te kampen zou krijgen. Inmiddels zijn drie van die vijf jaren achter de rug. Nog twee te gaan dus en dan is het voorbij?

Het antwoord op die vraag is moeilijk te geven. De regen van de afgelopen winter heeft het watertekort in een groot deel van Nederland behoorlijk aangevuld, maar niet overal. Zo zijn er vooral in het zuidoosten van het land nog steeds gebieden waar de droogte van de afgelopen jaren niet is opgelost. Daar beginnen de problemen door het droge weer van dit moment eigenlijk meteen alweer op te spelen. Mocht het droge lenteweer van deze weken de opmaat zijn naar een langere periode zonder regen van betekenis, dan zal het een kwestie van tijd zijn voordat problemen door droogte ook in andere, hoger gelegen zandgebieden in Nederland weer de kop opsteken.

Water nu vasthouden

Het is niet voor niets dat veel waterschappen in de in de afgelopen jaren door droogte getroffen delen van Nederland nu al met man en macht proberen zoveel mogelijk water vast te houden, om de grondwaterstand niet te snel te laten dalen. Als voorzorgsmaatregel voor wat later in het jaar misschien weer allemaal te gebeuren staat. Dat is misschien wel het duidelijkste bewijs dat ons weer toch behoorlijk veranderd is. Vroeger was het allemaal veel duidelijker en hoefden we water alleen maar af te voeren. Want er viel altijd genoeg en anders stroomde het wel van elders binnen.

Bron: Nature Today