Naar het arctische Waddengebied

Daar waar Nederland dit weekend tijdens prachtig zonnige omstandigheden massaal op de schaats stond om van de winter afscheid te nemen, besloten wij naar Terschelling af te varen om op de valreep een bezoekje te brengen aan het stukje Nederland dat er aan het einde van deze winterperiode misschien wel het meest arctisch uitzag: het Waddengebied.

De ijsvlakte aan de westkant van Terschelling. Foto: Reinout van den Born.

Het is op de koudste plekken ongeveer 15 graden onder nul als we zaterdagochtend rond half 8 uit Arnhem wegrijden, op weg naar Harlingen voor de oversteek naar Terschelling. We passeren de hoge delen van de Veluwe waar een dikke laag sneeuw ligt. Boven de velden rond Apeldoorn hangen ijsmistbanken. Het is een prachtig gezicht tegen de heldere ochtendlucht die meer en meer gekleurd wordt door de zon die op het punt van opkomen staat.

Arctische zeerook

Bij Zwolle rijden we over de IJssel. Boven het water is in het vroege zonlicht duidelijk Arctische zeerook te zien, een winterfenomeen dat ook nog op ons lijstje stond. Het is zo koud buiten dat de Mpemba-proef zeker had gewerkt. Je gooit dan kokend water in de lucht dat vervolgens als sneeuw weer naar de grond valt. Helaas hebben we de mogelijkheid niet om het uit te voeren.

Opvallend is hoe de velden, als we Friesland eenmaal inrijden, steeds groener worden. Er is hier niet alleen duidelijk minder sneeuw gevallen, ook heeft het gestoven waardoor het meeste in de sloten ligt. Ook al rijden we door Friesland, schaatsers zien we niet of nauwelijks. Wel waait er een koude wind door Harlingen als we de auto op het pareerterrein achterlaten. Het is min 5 graden, de boot ligt al klaar. We kunnen vrijwel meteen aan bord en gaan op het dek staan.

Velden drijfijs

Na het uitvaren, komen we op de Waddenzee meteen de eerste velden drijfijs tegen. Het blijft een bijzondere belevenis om in Nederland door het ijs te varen. De Willem Barentsz snijd er gemakkelijk doorheen. Grappig is het om te zien hoe het water ook een tussenvorm tussen vloeibaar en ijs blijkt te hebben. Voordat het bevriest, zitten er al zoveel ijskristallen in dat het een beetje stroperig wordt. Daarna volgt pas de ijsfase. Ik ken het ook van mijn vaartocht naar Spitsbergen, nu bijna 6 jaar geleden. In het pakijs bij Groenland zag je precies hetzelfde.

Op het ijs. Foto: Sytse Schoustra.

Midden op de Waddenzee is er weinig ijs, maar bij Terschelling varen we er weer dwars doorheen. Onderweg blijkt ook het vogeleiland Griend een flinke hoeveelheid afgevangen te hebben. Na het inchecken in ons hotel gaan we het Groenestrand op, een zandplaat met duintjes aan de westkant van het eiland. Er zijn grote ijsplaten aangespoeld en het water dat er nog is, is bevroren. Soms glad, als gewoon ijs, maar ook in heel andere vormen die ons nauwelijks bekend voorkomen.

Helemaal dicht met ijs

Het is er genieten. Dichterbij het gevoel in een arctisch landschap te staan, komt je op Terschelling waarschijnlijk niet dan op die plek. Zover het ook rijkt, zie je ijs. In allerlei vormen en maten. Soms gestapeld, een andere keer gewoon vast aan de grond. En dat tegen een wonderbaarlijk blauwe lucht. Het is genieten. Ook het havengebied van Terschelling ligt helemaal dicht met ijs. We zien er grote groepen eidereenden. Maar ook steenlopertjes die zich door de kou heen slaan.

Ook Terschelling heeft sneeuw gehad, maar hier was het niet sneeuwstorm Darcy, maar waren het de sneeuwbuien van de Noordzee die het witte goedje brachten. Het verschil zie je goed. Daar waar de sneeuwlaag in Nederland zelf compact en zwaar is door de kleine vlokken waarmee Darcy gepaard ging, is de sneeuw op Terschelling veel luchtiger. Hier zijn duidelijk grotere vlokken gevallen. Een schep sneeuw weegt ook veel minder dan een schep sneeuw in de rest van Nederland.

IJsvelden bewegen snel

Na een nacht met 7 graden vorst, waait het de volgende dag een stuk harder. Er staat een zuidoostenwind, kracht 5, die het voor het gevoel ijzig koud maakt. De toenemende bewolking laat zien hoe de dooi dichterbij komt. Terwijl wij nog wat rondlopen en op de boot wachten, blijft het op Terschelling vriezen. We varen terug als de thermometer in Maastricht al plus 7 graden aanwijst. Op de Waddenzee is het ijzig koud. Er ligt veel meer ijs op het water dan een dag eerder. De ijsvelden bewegen snel in de harde wind, het is geen pretje op het dek. Wel ziet het er prachtig uit. Terwijl het schip makkelijk door het ijs snijdt, nemen we de beelden in ons op. Wat mooi dat het nog kan, ook in het huidige klimaat. En hoe lang zal het duren voordat we het weer gaan zien?

Om een uur of 4 ’s middags varen we de haven van Harlingen binnen en zit een prachtige ervaring erop. Tegen de koude wind in rijden we naar het nog altijd witte midden van Nederland terug. Ook al wijst de thermometer een paar graden boven nul aan, door de lage luchtvochtigheid en dito dauwpuntstemperatuur smelt de sneeuw niet. Het ziet er nog voluit winters uit. Toch verraden de al maar dikker wordende wolken boven ons, dat de dooi en de lente aanstaande zijn.