Morgenvroeg autoruiten krabben?
We zitten inmiddels alweer in oktober en de dagen worden rap korter. De nachten worden daarmee ook merkbaar kouder. De eerste vorst aan de grond hebben we eerder dit jaar al gezien, op 21 september, en er is een kans dat we komende nacht ook de eerste officiële vorst van het jaar op normale meethoogte gaan zien. Maar of het nou officieel tot vorst komt of niet: het is waarschijnlijk dat morgenvroeg hier en daar ruiten gekrabd moeten worden. Hoe kan dat?Laten we beginnen bij het begin. Hoezo koelt het 's nachts af? Het zit als volgt: overdag verwarmt de zon het aardoppervlak. Die verwarmt vervolgens weer de onderste laag van de atmosfeer. Zo loopt de temperatuur geleidelijk op. In de avond en nacht gebeurt het tegenovergestelde: de bodem straalt warmte uit, waardoor het aardoppervlak afkoelt. Vervolgens koelt het aardoppervlak de onderste laag van de atmosfeer weer af. De temperatuur aan het aardoppervlak is 's nachts daarom over het algemeen lager dan op de officiële meethoogte van 1,5 meter.
Warmtereservoir
De bodem heeft bovendien een aardig warmtereservoir. Daardoor kan het even duren voordat het aardoppervlak, laat staan de onderste luchtlaag van de atmosfeer, afkoelt. Anders is dat bij een auto. Onder het oppervlakte van de auto zit niet zo'n warmtereservoir. Dat oppervlak koelt dus razendsnel af zodra het warmte kan uitstralen en het oppervlak van de auto kan dus zelfs afkoelen tot een lagere temperatuur dan dat van de omringende luchtmassa. Hierdoor kan de autoruit een temperatuur onder het vriespunt hebben, terwijl een weerstation vlakbij een positieve temperatuur meet.
Maar waarom krabben?
Maar dan is de vraag: waar komt dat ijs vandaan? Voor ijs is vocht nodig. En het kan goed zijn dat voordat je ging slapen, de auto(ruit) nog droog was. Dat vocht komt uit de lucht. Koude lucht kan minder vocht bevatten dan warme lucht. Omdat het oppervlak van de auto rap afkoelt, kan de temperatuur van de auto de dauwpunttemperatuur bereiken. Dat is de temperatuur waarbij de lucht verzadigd is van vocht (oftewel, de luchtvochtigheid is 100%). Als gevolg daarvan condenseert de waterdamp in de lucht, en vormen zich waterdruppeltjes op het koude oppervlak (in dit geval van de auto, maar denk bijvoorbeeld ook aan dauw op het gras op een koude ochtend). Als de temperatuur onder het vriespunt daalt, bevriest dat vocht: dan vormt zich een ijslaag. Rijp op het gras, en ijs op de voorruit: krabben dus!
Temperaturen dalen richting het vriespunt
In de komende nacht daalt de temperatuur flink, op veel plekken zelfs tussen de 1 en 3 graden Celsius op 1,5 meter hoogte. Aan de grond kan het op veel plekken zelfs gaan vriezen, en er is een kleine kans dat lokaal zelfs op 1,5 meter de temperatuur onder het vriespunt daalt. Daarbij is de luchtvochtigheid redelijk hoog. Dit betekent dat er op veel plekken weer mist kan gaan ontstaan, maar ook dat de vroege vogels die morgen met de auto op pad gaan, vooral in het binnenland, wellicht de autoruiten moeten krabben.
Voorlopig laatste koude nacht
Morgen in de loop van de dag neemt de bewolking toe en trekt de wind aan. Bovendien gaat de wind van zee waaien. Het weerbeeld wordt daarom de komende week wisselvalliger en de conditie voor uitstraling in de nachten is minder gunstig. Vorst staan na vandaag dus even niet meer op het menu.
