Morgen: it's Groundhog Day!

Nu de weermodellen voortdurend blijven zwabberen tussen volop winterweer of juist een boterzachte opmars naar lente, is er gelukkig één expert die het wel zeker weet. De wereldberoemde Punxsutawney Phil zal morgen de knoop doorhakken. Of een vroege lente, of nog zes weken winter.

Het mag duidelijk zijn dat we het hier hebben over het niet al te serieus te nemen evenement Groundhog Day. Elk jaar komt in een Amerikaans dorpje een bosmarmot, genaamd Phil, uit zijn hol en op basis van zijn al dan niet zichtbare schaduw weet hij hoe de rest van de winter gaat verlopen. Ziet hij zijn schaduw, krijgen we nog zes weken winterweer. Ziet hij zijn schaduw niet, dan zal de lente al gauw beginnen.

Matige score

Dat klinkt inderdaad wat bedenkelijk. Het is uitgezocht dat Phil in ongeveer 64% van de gevallen gelijk krijgt. In principe geen slechte score voor een bosmarmot, maar erg overtuigend kun je het ook niet noemen. Volgens de mensen in het dorp Punxsutawney heeft Phil overigens altijd gelijk. Zo niet, dan is zijn boodschap verkeerd geïnterpreteerd.

Maria Lichtmis

De traditie rond Phil de bosmarmot bestaat in Punxsutawney (‘Punxsy’) al sinds 1886. Maar de oorsprong is veel verder terug te leiden. Namelijk tot een eeuwenoude christelijke feestdag, bij ons bekend als Maria Lichtmis, die altijd de 40e dag na kerst valt: op 2 februari. Naar verluidt de dag dat de pasgeboren Jezus aan de mensen werd gepresenteerd. Het feest stond in het teken van hoop, verlossing, en licht. De datum valt ook midden tussen de winterzonnewende en de lente-equinox, dus ongeveer op de helft van de winter.

Eerst een egel

In een volksliedje werd een link gelegd tussen het weer op deze feestdag en het vervolg van de winter; te vergelijken met allerlei weerspreuken die wij bijvoorbeeld kennen. In Duitsland is vervolgens de traditie ontstaan om er een dier bij te betrekken. Daar was het een egel, die keek of hij zijn schaduw zag. Duitse immigranten namen de traditie mee naar Amerika. Omdat de egel in dit deel van de wereld niet voor kwam, koos men toen maar voor een bosmarmot. En zo kwam Punxsutawney Phil op de proppen.

Film

Het evenement dat we nu allemaal kennen als Groundhog Day kreeg pas echt bekendheid toen in 1993 de gelijknamige film uitkwam. Daarin speelt Bill Murray een wat cynische weerman die in Punxsutawney verslag moet doen van dit koddige evenement, en vervolgens keer op keer op diezelfde dag wakker wordt en alles zich herhaalt. Zo is de term ‘Groundhog Day’ inmiddels ook een uitdrukking geworden voor zaken die zich eindeloos herhalen.

Big business

De film heeft van het stadje Punxsutawney in elk geval een ware trekpleister gemaakt. Tegenwoordig trekt het evenement elk jaar tienduizenden bezoekers. Zoals het een Amerikaans stadje betaamt, staat inmiddels werkelijk alles er in het teken van bosmarmot Phil. Dat ene moment op 2 februari om 7.25 uur ‘s ochtends wordt inmiddels omgeven door een compleet festival van een week lang. Het hele jaar door kun je op bezoek bij Phil’s hol op het centrale plein, overal staan standbeelden en afbeeldingen van Phil, en er is een hele society van mannen in smokings en hoeden die voor Phil zorgt en het inmiddels gigantische evenement jaarlijks coördineert. Het werd al eens uitgezonden op de schermen op Times Square, Phil is bij Oprah geweest, en hij heeft zich al meerdere malen gemengd in allerlei politieke kwesties. Phil is serious business.

Bekend scenario

Je kunt je afvragen waarom de halve wereld zich inmiddels elk jaar weer interesseert voor een oude dikke bosmarmot aan de andere kant van de wereld. Maar ja, zo keken we ook dag aan dag naar een octopus die de uitslagen van het WK-voetbal voorspelde. Ondanks het feit dat Groundhog Day dit jaar grotendeels online gaat verlopen, lijkt de interesse onverminderd groot. Misschien omdat we door de coronacrisis inmiddels zélf in een soort Groundhog Day-scenario zijn beland: wakker worden, laptop openklappen, videobellen, ommetje, en weer naar bed. En morgen weer.

Snakken naar licht

Het is een donkere tijd, en nu in de winter zelfs heel letterlijk. En zo staat de eeuwenoude betekenis van het oorspronkelijke feest eigenlijk nog steeds overeind. Mensen snakken naar een belofte van licht en hoop; zelfs als dat door een oversized knaagdier verkondigd wordt. Het is toch een prettig idee dat sommige dingen wél doorgaan, hoe oenig het ook is. Je hebt weer even wat te glimlachen. En je kunt je weer even vastklampen aan de zekerheid dat het donkerste deel van de winter voorbij is, en de lente hoe dan ook weer aan gaat breken.

Wat gaat het worden?

Morgen zal Phil dus uit zijn hol komen en het verlossende woord spreken. Talloze mensen zullen aan de livestream gekluisterd zijn. Kunnen we voorzichtig al een voorspelling doen over wat Phil zal zeggen? Eigenlijk wel. Vandaag sneeuwt het bijna de hele dag in Punxsutawney. Vannacht houdt dat weer op, maar de storing blijft in de omgeving rondtollen en morgen hangt er de hele dag een dik wolkendek boven het stadje.

De kans dat Phil zijn schaduw zal zien, lijkt dus klein. Dat zou betekenen dat de lente snel zal aanbreken. Maar goed, je zal net zien dat er heel even een gaatje valt in het wolkendek, en Phil toch besluit dat we nog 6 weken aan de winter vast zitten. En Phil heeft nu eenmaal altijd gelijk.

Vanaf 12.30 uur Nederlandse tijd kun je meekijken op www.groundhog.org