Lekker lang licht

Als je dagelijks rond dezelfde tijd je hond uitlaat, of bijvoorbeeld wekelijks eenzelfde vroege dienst draait, kun je het heel goed merken: de dagen worden langer. Dat gebeurt al sinds de kortste dag, vorig jaar 21 december, al lijkt dat al weer eeuwen geleden. Maar in deze periode gaat het lengen van de dagen extra snel.

Fijn zo: want na die lange donkere winter, die gelukkig nog even met een knaller eindigde – wat was die ijspret in de zon toch lekker! – zijn veel mensen nu wel klaar voor de lente. En die lijkt er komend weekend al meteen te komen. Dat dat kan, heeft ook te maken met de langer wordende dagen. En met de zonkracht.

10 uur licht

Vanochtend bijvoorbeeld, ging de zon om 7.53 uur op. De zonsondergang vandaag is om 17.53 uur. Morgen zijn die tijden alweer verschoven naar 7.51 uur en 17.55 uur. Hoppa, 4 minuten extra in één dag. Inmiddels duurt de daglichtperiode nu al weer 10 uur. Over een week hebben we er weer bijna een half uur bij. Sinds de kortste dag, 21 december vorig jaar, is de daglichtperiode al 2 uur en een kwartier langer geworden.

Beetje bij beetje

In eerste instantie gaat dat nog heel langzaam, met enkele tientallen seconden per dag. Dat merk je nauwelijks. Maar ook de snelheid waarmee de dagen langer worden, loopt vanaf die kortste dag geleidelijk op. Daarom duurt het vaak even voordat het echt opvalt. Rondom de lente-equinox, op 21 maart, winnen we het meest per dag. Dan komt er elke dag bijna 5 minuten daglicht bij. Dat kun je heel goed merken.

Sterkere zon

Een grotere daglengte betekent ook dat de zon elke dag een beetje hoger uitkomt, en steeds langer de tijd heeft om zijn werk te doen. Dat voelen we nu al. Als je de afgelopen dagen op het ijs hebt gestaan, merkte je misschien al dat in de loop van de ochtend de bovenlaag van het ijs al wat zachter werd. Of dat er hier en daar wat water door een spleet kwam. En dat terwijl de temperatuur toch meestal onder nul lag. Dat komt puur door de zon. Want hoewel de zon bij lange na nog niet op zijn krachtigst is – de zonkrachtverwachting staat nog elke dag op een schamele 1 – blijkt 'ie in de praktijk toch telkens sterker dan verwacht.

Vrij spel

Dat zagen we de afgelopen dagen ook. Een van de oorzaken daarvan is dat de lucht nu veel schoner is vanwege de coronacrisis. Normaal gesproken hangen er veel meer deeltjes in de lucht die het zonlicht een beetje blokkeren. Denk bijvoorbeeld vliegtuigstrepen, die je nu veel minder ziet. Nu heeft de zon veel meer vrij spel. Dit is precies de reden dat komend weekend, bij opnieuw een strakblauwe hemel, de temperatuur ineens richting de 20 graden kan schieten. Misschien kunnen we, met dit in ons achterhoofd, daar nog wel een graadje bij optellen.

Tol

Terug naar de lengende dagen. Hoe kan het dat het nu ineens in veel grotere sprongen gaat dan bijvoorbeeld begin januari? Dat heeft te maken met de baan van de aarde om de zon, én met het feit dat de aarde een beetje schuin staat. De aarde gedraagt zich een beetje als een ouderwetse tol. Twee keer per jaar, rond 20 maart en rond 22 september, is de hoek van de aardas ten opzichte van de baan om de zon het grootst. (De tol zwiept meer heen en weer.) Dat maakt de verschillen rond die data groter. Rond 22 september, als de herfst begint, werkt dit precies andersom: dan holt de daglengte juist extra hard achteruit. Bij de kortste en langste dag is die hoek veel kleiner (de tol staat redelijk rechtop) en neemt de daglengte soms maar met een paar seconden per dag toe of af.

Uren erbij

Die winst van 4 minuten per dag nu, loopt dus richting die 20e maart nog verder op. Daarna gaat de snelheid er weer langzaam uit, maar nog altijd worden de dagen een beetje langer, tot aan de langste dag in juni. In de hele maand februari winnen we bijna een uur en drie kwartier aan daglengte. In de maand maart nog eens twee uur. Dat tikt toch lekker aan. De langste dag, 21 juni, heeft een daglichtperiode van maar liefst 16 uur en drie kwartier. Zin in!