IJskoude lucht in weekend naar Nederland?

Vrijdagavond was het dan eindelijk zover. Na een aantal dagen met heel veel regen en in een groot deel van het land (met uitzondering van het uiterste noordoosten) nog hoge temperaturen, draaide de wind naar het noorden en kon de koude lucht Nederland overspoelen. Omdat het daarbij opklaarde, ging het in het noorden meteen lokaal matig vriezen. Eelde noteerde een minimumtemperatuur van -5,1 graden. In het zuiden vroor het nog niet.

Overdag lag de overgangszone tussen de koude lucht bij ons en zachtere in het zuiden boven België. In het zuiden van het land hield de bewolking daardoor stand, in het midden kwam de zon af en toe door de hoge wolkenvelden heen en in het noorden was het voluit zonnig. De temperaturen kwamen in de middag op de meeste plaatsen tussen 0 en 2 graden uit bij een koude oostenwind.

Het vroor eindelijk overal

In de nacht naar zondag viel de wind even weg en klaarde het, op het uiterste zuiden van Limburg na, even breeduit op. De temperaturen gingen als een baksteen omlaag. Uiteindelijk was het Eelde in het noorden van Drenthe dat met -8,6 graden de laagste temperatuur sinds 31 januari 2019 aantekende. De Bilt noteerde met -5,4 graden zijn eerste nacht met matige vorst in bijna 2 jaar tijd en in Vlissingen daalde het kwik met een minimumtemperatuur van -1,6 graden voor de eerste keer in bijna twee jaar tijd tot onder het vriespunt. Overal in het land werd dus een vorstnacht aangetekend.

Zondag overdag was het prachtig winterweer. In de ochtend kwam op diverse plaatsen rijp voor, die het landschap een feeëriek uiterlijk gaf. Veel mensen trokken erop uit om van de winterochtend te genieten. De zon scheen volop en het duurde een tijdje voordat de temperaturen boven het vriespunt uitkwamen. Uiteindelijk werd het 0,7 graden in Heino in Overijssel en 3,3 graden in Vlissingen en in Eindhoven. In de middag nam de sluierbewolking geleidelijk toe, op nadering van de overgangszone die vanuit het zuiden weer dichterbij kwam. In de avond viel in het zuiden al wat regen.

Gevaarlijke gladheid

Inmiddels is de neerslagzone verder naar het noorden opgeschoven. Omdat de temperaturen in het midden en noorden van het land nog weer beneden het vriespunt waren gekomen, Nieuw-Beerta in het oosten van Groningen noteerde een minimumtemperatuur van -4,5 graden, transformeerde de neerslag daar tot ijzel. Dit leidde in die gebieden tot gevaarlijke gladheid op grote schaal en veel vertragingen op de weg door ongevallen en de daarbij behorende stremmingen.

De gladheid duurt vandaag nog tot in de loop van de ochtend en in het noordoosten mogelijk tot aan het begin van de middag. De neerslag is dan wel via het oosten weggetrokken. Vanavond en de komende nacht is het even wat rustiger. Daar waar het tijdelijk opklaart, kan de temperatuur nog tot enkele graden onder het vriespunt dalen, maar onder bewolking wordt het niet veel kouder dan rond of iets boven het vriespunt. Er lijkt ook vrij veel bewolking over te blijven.

Koude lucht morgen verdrongen

Morgen wordt de koude lucht opnieuw verdrongen. Een lagedrukgebied op de Oceaan stuurt een front onze kant op. In de ochtend gaat het vanuit het zuidwesten regenen. In het noordoosten kan eerst ook sneeuw vallen. Eerst waait er een wat aantrekken oostelijke tot zuidoostelijk wind, later draait de wind naar zuidwest en vanaf dat moment stroomt de zachte lucht binnen. Het uiterste noorden wordt nog niet bereikt. Daar stijgt de temperatuur tot 2 of 3 graden, in het midden en zuiden kan het tussen 9 en 12 graden worden. Er valt rond 5 millimeter.

Woensdag bereikt de zachte lucht ook het noorden. In het uiterste noorden worden dan temperaturen rond 7 graden verwacht, in de rest van het land wordt het 10 tot 12 graden. Een randstoring van het lagedrukgebied bij de Britse eilanden trekt pal over het land en brengt vooral in de middag regen. Er valt 5 tot 10, in het zuiden lokaal meer dan 15 millimeter regen. De regenzone is zo actief dat het lokaal ook tot onweer kan komen. De wind is meest zuidwestelijk.

Vanaf donderdag spannend

Vanaf donderdag wordt het spannend. Het is al enkele dagen lang steeds weer een kleine thriller om de nieuwe weerkaarten binnen te zien komen. Elke keer word je op een ander been gezet en verbazing en berusting liggen vaak dichtbij elkaar. Heel geleidelijk beginnen de kaarten voor de middellange termijn wel naar elkaar toe te kruipen. Het is zo spannend omdat boven Scandinavië ijskoude lucht op de loer ligt, zo dichtbij dat je die in Nederland bijna kunt ruiken.

Het gedrag van het lagedrukgebied, dat de komende dagen bij de Britse eilanden ligt, is van doorslaggevend belang. Dit is de laatste horde op weg naar een volgende kou-inval. Veel zal afhangen van het tempo waarin het systeem zijn activiteit verliest en de koers die hij in die periode volgt. Het lijkt er nu op dat het hele land zich donderdag nog in de zachte lucht ophoudt. De zon laat zich dan af en toe zien, er waait een zuidwestelijke wind en er valt een enkele bui. Dat alles bij temperaturen die in de middag van noord naar zuid op waarden tussen 7 en 10 graden uitkomen.

Gaat ijskoude lucht het redden?

Vrijdag begint ook nog zacht, maar in de loop van de dag draait de wind in het noorden naar oost tot noordoost en begint veel koudere lucht het land weer langzaam te veroveren. Dat proces zet zaterdag door, totdat het hele land weer met de koude lucht te maken heeft. Hier zijn er nog wel timingsverschillen. Het Europese model laat kou pas in de loop van zondag het hele land veroveren, het Amerikaanse model doet dit al op zaterdag en het Engelse zit er mooi tussenin.

Ook over hoe diep we in de kou komen, zijn er nog meningsverschillen. Het Amerikaanse en het Europese model laten een deel van de ijskoude lucht Nederland ook echt bereiken. In dat geval wordt het zeer koud met in de nachten matige tot strenge en overdag lichte tot matige vorst. Dit is echter nog geen gelopen koers, het kan heel makkelijk ook (veel) minder extreem uitpakken. Verder ligt de overgang met zachte lucht ook steeds in de buurt. Daarop ontstaan iedere keer weer nieuwe neerslaggebieden. Als die tot Nederland doordringen, kan het ook op uitgebreide schaal sneeuwen. Erg spannende weerkaarten dus. We blijven het in de loop van deze week allemaal volgen.