Het schaatsen begint

(Lees het artikel onder de video)

De weerkaarten voor schaatsliefhebbers zien er natuurlijk al een tijdje prachtig uit. We zien stevige hogedrukgebieden ten noorden van onze omgeving, boven Scandinavië vormt zich een apart hogedrukgebied en een noordoostelijke wind voert lucht aan die op alle niveaus in de atmosfeer koud is. Het vriest dan ook volop, zowel in de nachten als overdag.

Toch wordt de volledige potentie van de kou op dit moment nog niet benut. Dat komt doordat de aanvoer van de lucht voor een groot deel van het land via de Oostzee gaat. Door de zachte aanloop naar de huidige vorstperiode, ook in het gebied van de Oostzee, waren delen ervan de afgelopen weken nog erg warm. Hier en daar werden in het zuidelijke deel nog maar kortgeleden watertemperaturen van ongeveer 9 graden gemeten.

Oostzee tot nu toe spelbreker

Het koude weer van de laatste weken heeft er inmiddels voor gezorgd dat de watertemperatuur op de warmste plekken va de Oostzee tot 4 graden is gedaald, maar dat is nog steeds hoog genoeg om de koude lucht, die vanuit het noordoosten van Europa op ons afkomt, behoorlijk op te warmen. Verder pikt de lucht tijdens zijn oversteek veel vocht op. Er ontstaan sneeuwbuien die hun lading in het noorden van Duitsland lossen, maar de wolkenvelden bereiken ook Nederland en die zorgen er in de nachten voor dat het niet zover kan afkoelen als in nachten met helder weer.

Dat de Oostzeelucht warmer is, merkten we gisteren. Na een koude nacht met -16,2 graden in Hupsel, schoten de temperaturen omhoog. Op de meeste plaatsen kwam het kwik, zeker toen de zon ook af en toe doorbrak, akelig dichtbij nul. Herwijnen in het westen van Gelderland was uiteindelijk de enige plaats die de ijsdag met een maximumtemperatuur van +0,2 graden verloren zag gaan, maar er waren heel wat andere plaatsen waarvoor het spannend was. Alleen in het zuidoosten van het land, waar de echt koude lucht nog lag, bleef het wat makkelijker enkele graden vriezen.

Ook vandaag nog Oostzee invloed

Vandaag speelt hetzelfde ‘probleem’. Nog steeds komt onze lucht voor een belangrijk deel via de Oostzee. De kou in de afgelopen nacht viel dan ook tegen. Onder de wolken werd het niet kouder dan -4 tot -7 graden, in het zuidoosten en ook in het noorden, waar af en toe wat gaten in de bewolking vielen, was het wel kouder. Het zuidoosten haalde op enkele plaatsen strenge vorst en Hupsel in de Achterhoek was met een minimumtemperatuur van -13,1 graden uiteindelijk het koudst.

Vandaag lijkt het weer op dat van gisteren. Opnieuw wisselen wolken en de zon elkaar af en kunnen in het noorden nog een paar sneeuwbuien vallen. Het wordt van noord naar zuid tussen 0 en -4 graden en voor diverse plaatsen wordt het halen van een ijsdag spannend. De ijsdikte zit rond een centimeter of 6. Op ijsbaantjes, sloten en heel ondiepe vennen kan al geschaatst worden.

Komende nacht kouder

Vanavond en de komende nacht draait de zwakke wind naar meer oostelijke richtingen en komt een einde aan de aanvoer van de Oostzeelucht. Voor de vorst en de ijsvorming is dat natuurlijk gunstig. Op veel meer plaatsen dan de afgelopen nacht lijkt het boven de sneeuw, die in vrijwel het hele land aanwezig is, tot strenge vorst te gaan komen, met minimumtemperaturen tussen -10 en -15 graden. Op de koudste plaatsen kan het tot ongeveer -18 graden afkoelen. Het ijs maakt een flinke spurt en groeit door tot 7 of 8 centimeter. Dan komen ook de grotere vennen als schaatsplek in zicht.

Morgen overdag schijnt de zon volop en is er maar weinig wind. De zon krijgt in deze fase van februari alweer behoorlijke kracht, dus gaan de temperaturen vlot omhoog. Wel is de bovenlucht koud en dat helpt om het kwik toch overal beneden het vriespunt te houden. Het wordt tussen -1 en -5 graden. En daar waar het al kan, zijn de omstandigheden om te schaatsen natuurlijk fantastisch.

Ook nachten naar vrijdag en zaterdag bitterkoud

Ook de nachten naar vrijdag en die naar zaterdag lijken buitengewoon koud te verlopen, met op veel plaatsen 10 tot 15 graden vorst en op sommige plekken temperaturen tot die tot 20 graden onder nul kunnen dalen. In het weekend moet de ijsvloer op veel plaatsen dan ook een dikte van tussen 12 en 15 centimeter hebben bereikt, ruim voldoende om op grote schaal te kunnen schaatsen, ook op de wat grotere wateroppervlakten. Het weer ziet er overdag steeds fantastisch uit. Er is veel zon, de wind speelt nauwelijks een rol en het wordt in de middag -1 tot -5 graden.

Voor wat de kwaliteit van de ijs betreft, is het beeld heel wisselend. Wind, sneeuw en op veel plaatsen ook kwelwater hebben tijdens het bevriezen van het ijs hun invloed gehad. Zeker op de ondiepere plekken is de kwaliteit van het ijs dan ook niet altijd goed. Verder kan er op windluwe plekken ook stuifsneeuw of zelfs zand op hey ijs liggen. De diepere wateren zij later dichtgevroren en daar komen wel stukken met prachtig, zwart schaatsijs voor. Let altijd goed op of het ijs al dik genoeg is. Er zijn de komende dagen voldoende plekken waar geschaatst kan worden, dus neem geen risico’s.

Na het weekend onzeker

Of de vorst na het weekend nog aanhoudt, is de grote vraag. Zachtere lucht komt zondag vanuit het zuidwesten dichterbij. Vanaf maandag lijkt de kans op inzettende dooi dan ongeveer 65 procent, terwijl 35 procent van de berekeningen voor het langer aanhouden van de vorst opteert. Het lijkt erop dat de vorst hoe dan ook flink getemperd zal worden. Tegelijk bestaat de kans dat de temperaturen in elk geval ’s nachts nog een tijdje onder nul kunnen blijven. Van diepvrieskou in de nachten gaan we dan naar een periode die je het best als kwakkelweer kunt kenmerken.