Eerst ben je wereldnieuws, daarna brandt je hele dorp af

Lytton ligt in de bergen, ten westen van de hoofdkam van de Rocky Mountains. En toch ligt het met 195 meter relatief laag. Als de omstandigheden ernaar zijn, met een oostelijke wind die vanuit de Rockies komt afdalen, veel zon en een erg warme lucht, kan de temperatuur er op de bodem van het dal ver oplopen. Samen met een andere plaats in Canada was Lytton dan ook al de plek waar de op een na hoogste temperatuur van Canada ooit was gemeten. Dat gebeurde op 16 en 17 juli 1941 toen het in het dorp twee dagen achter elkaar 44,4 graden werd.

Het bizarre record van 29 juni

Dinsdag 29 juni is alles ineens anders. Het westen van de VS en Canada zuchten onder een hittegolf. Een hogedrukgebied ligt boven de regio en zorgt voor dalende luchtbewegingen. Dalende lucht warmt op en draagt bij aan de extreme omstandigheden die zich in de loop van de dag voordoen. De oostelijke wind, die vanuit de Rockies afdaalt en dus ook opwarmt, is er ook en de fel schijnende zon doet de rest. In de loop van de middag geeft het weerstation in het dorp de onvoorstelbare waarde van 49,6 graden aan. Het is de derde opeenvolgende dag waarop Lytton het Canadese hitterecord scherper stelt. Buiten is er niemand op straat. Iedereen zoekt waar mogelijk verkoeling. Er hangt een gespannen stilte over het gebied. Als het heet wordt, zijn natuurbranden in de bossen in de omgeving nooit ver weg. En het is nu niet heet, het is ontzettend heet. En er is veel bos.

De extreme hitte verdwijnt, het vuur komt

De dagen na 29 juni houden hitte en droogte aan, maar verlaten de temperaturen het extreme pad van eerst. Het gevaar voor branden blijft. Hoe ze ontstaan, weet niemand, maar vaak is menselijke activiteit de veroorzaker. Een vonk, een smeulende peuk, een stukje glas dat het zonlicht bundelt, van alles kan het vuur ontketenen. Zodra het er is, is er geen houden meer aan. De natuur is zo droog, zo warm en er is in het westen van Canada in de natuur zoveel brandstof beschikbaar.

Het gebeurt donderdag 1 juli, ergens ten zuiden van Lytton. De brand grijpt wild om zich heen, creëert zijn eigen wind en gaat door het dal met steeds grotere snelheid op weg naar Lytton, naar het noorden. Op het moment dat burgemeester Jan Polderman de eerste rook ten zuiden van zijn dorp ziet, weet hij wat hem te doen staat. Vrijwel meteen gaat er een evacuatiebevel uit en wordt bewoners gevraagd het dorp zo snel mogelijk te verlaten. Dat bevel komt geen seconde te vroeg. Nog geen kwartier later raast het vuur het dorp binnen en legt alles wat op zijn pad komt in de as. Ongeveer 90 procent van het dorp valt aan de vlammen ten prooi.

Bewoners vertrekken halsoverkop

Bewoners vertrekken halsoverkop, alles meenemend wat ze in de korte tijd die ze hebben nog mee kunnen grijpen. Sommigen rijden al door de vlammen als ze het gebied verlaten, onderwijl indrukwekkende filmpjes makend. Op satellietbeelden is de brand goed te zien, evenals een andere in de buurt van de plaats Kamloops. Op tientallen plekken ontstaan natuurbranden. De grootste veroorzaken door warmte de vorming van enorme stapelwolken, die op de satellietbeelden op ontploffingen van atoombommen lijken. De enorme wolkentorens met de rook en de vlammen eronder zijn vanaf grote afstand te zien en wakkeren op andere plaatsen de angst aan.

Hitte, droogte en vuur horen bij elkaar

Hitte, droogte en vuur horen in de natuur bij elkaar. Iedereen kent wel het unheimische gevoel dat je bekruipt als je in het zuiden van Europa aan het einde van de zomer door een kurkdroog dennenbos rijdt. De warme wind die er doorheen waait, de hete zon erboven. Je ruikt de droogte. Eén vonk is genoeg, besef je maar al te goed. Het is een potentiële ramp in wording. Het hoeft alleen nog maar te gebeuren. En alles in je zegt: nu nog even niet. Laat mij eerst het bos uit zijn. Daarna zien we wel weer verder. Hopelijk staan de bomen er volgend jaar nog, net zoals nu

Datzelfde ongemakkelijke gevoel overviel Nederland in 2019, zeker in gebieden met veel natuur. Ook bij ons was het droog. En toen op 25 juli 2019 het hitterecord aan diggelen ging en het ook in Nederland ineens meer dan 40 graden bleek kunnen te worden, dreigde ineens het vuur. Op de Veluwe waaide ook zo’n droge, warme wind en rook je de droogte, zoals we die alleen uit Zuid-Europa kenden. Ik weet nog dat ik tijdens een fietsrondje door mijn favoriete gebied dacht: nee, niet ook hier. Als dit allemaal afbrandt, dat kunnen we er echt niet bij hebben. Gelukkig gebeurde er niets en staat alles er nu nog steeds zo bij als toen. En is het ook weer een heel stuk natter.

Klimaatverandering is echt niet leuk

Klimaatverandering is echt niet leuk. De maatregelen die we moeten nemen om de ergste gevolgen ervan te voorkomen, zijn pijnlijk en schuiven we liever voor ons uit. Maar de directe gevolgen ervan, zoals we nu ook weer de VS en Canada zien, wachten evenmin. En zijn nog veel pijnlijker.