De bijzondere koers van cycloon Seroja
Cycloon Seroja, die vorige week over Indonesië en Oost-Timor raasde, is afgelopen zondagavond aan land gekomen in het westen van Australië. Met zware regenval en windstoten tot 170 kilometer per uur trok de toen nog categorie 3 cycloon over enkele kleine stadjes, waarbij het tot enorme schade kwam. In het stadje Kalbarri is ongeveer 70 procent van alle woningen beschadigd of zelfs verwoest. Het komt niet vaak voor dat zo’n zware cycloon zo zuidelijk uit weet te komen.Tropische stormen komen in het westen van Australië zelden voor. Uit historische data blijkt dat stormen van dit kaliber ten opzichte van de evenaar bijna nooit zo ver zuidelijk uitkomen. In de laatste 5000 jaar gebeurde dit slechts eens in de 190 jaar, ofwel 26 keer. Veertien van deze cyclonen waren vergelijkbaar met of nog zwaarder dan cycloon Seroja.
Indeling in categorieën
Cyclonen worden net als orkanen en tyfoons ingedeeld in categorieën op de schaal van Saffir Simpson. In Australië wijkt deze schaal qua maximale windsnelheden iets af van de reguliere schaal, maar ook hier is de indeling per categorie gebaseerd op de gemiddelde windsnelheden rondom de kern van de cycloon, het bekende oog. Een cycloon in de eerste categorie is de minst sterke variant, waarbij windstoten tot 125 kilometer per uur kunnen voorkomen, en een categorie 5 cycloon is de zwaarst mogelijke, met windstoten tot zelfs 280 kilometer per uur of meer.
Windstoten en heel veel regen
Seroja zat daar tussenin. De cycloon groeide net voor de kust van Australië uit tot een categorie 3 cycloon, met windstoten tot 170 kilometer per uur en regionaal 170 millimeter regen in relatief korte tijd. De kleine steden aan de Australische westkust zijn niet berekend op dit soort windsnelheden en neerslaghoeveelheden, waardoor er enorm veel schade ontstond. Kort nadat de cycloon het land was ingetrokken, zwakte hij af tot in de tweede categorie, met nog windstoten tot 120 kilometer per uur. Voor dieper landinwaarts is dat nog erg veel, helemaal in combinatie met ook nog flink wat regen.
Bijzondere koers
De zuidwaartse richting van Seroja was historisch gezien bijzonder. Voor het plaatsje Geraldton was het voor het eerst sinds 1956 dat er een categorie 2 cycloon overtrok. Meestal zijn de cyclonen die aan de westkant van Australië uitkomen minder krachtig, door onder andere het koudere zeewater.
Steeds warmer zeewater
Door klimaatverandering lijkt het aantal tropische cyclonen in de omgeving van Australië af te nemen, maar de intensiteit ervan zal naar verwachting juist toe gaan nemen, met meer wind en zware regenval. Ook zullen ze in de toekomst vaker naar het zuiden trekken, doordat het warmer wordende zeewater zich steeds verder uitbreidt richting de poolstreek, net als op het noordelijk halfrond.
Fujiwara-effect
Cycloon Seroja was echter niet alleen bijzonder door haar vrij zuidelijke koers, maar ook omdat de cycloon uiteindelijk samensmolt met een andere cycloon; Odette. Beid cyclonen hebben een tijdlang op zo’n 500 kilometer van de kust in een soort rituele dans om elkaar heen gedraaid en zich uiteindelijk samengevoegd. Dit fenomeen - het zogenoemde Fujiwara-effect - komt weinig voor en maakt de koers van cyclonen lastig te voorspellen. De laatste keer dat zoiets gebeurde was in de jaren 50.
Zandstorm
Momenteel is een ander deel van Australie in de ban van een zandstorm. Door de grote hoeveelheid stof kleurt de lucht rondom de Australische stad Adelaide sinds vanochtend oranje. De storm gaat gepaard met windstoten tot bijna 80 km/uur. Vanwege de harde wind wordt er gewaarschuwd voor bosbranden. Die kunnen, in combinatie met de droogte en oplopende temperaturen, gemakkelijk ontstaan.
Bronnen: ANP, Weer.nl en NASA Earth Observations
