30-Daagse: Warme weekend de definitieve doorbraak van de lente?

Toen we in november de verwachting voor de winter maakten, zagen we een strijd tussen berekeningen die een sterke straalstroom met bijbehorende zachte en natte omstandigheden aangaven en andere signalen die in de richting van koudere episoden wezen, aan het begin of juist later in de winter. De huidige La Niña, een koude zeestroom langs de evenaar tussen Zuid-Amerika en Indonesië leek de dominante factor te zijn. Het bijbehorende drukpatroon wilde zich echter maar niet (helemaal) doorzetten. In combinatie met enkele andere factoren kwam toch de poolwervel als dominante factor naar boven. Op het laatste moment voegden we die aan onze winterverwachting toe. En gelukkig maar, want de poolwervel werd uiteindelijk de drijver van het winterweer.

Poolwervel raakte in verval

Zoals we uitgebreid hebben beschreven, raakte de poolwervel vanaf eind december steeds meer verstoord. Dat gebeurde helemaal toen we rond 5 januari boven het noodpoolgebied een plotselinge opwarming van de stratosfeer zagen. Door de verstoorde poolwervel ontstond boven het poolgebied een drukverdeling die het wegstromen van kou naar het zuiden faciliteerde. En dat gebeurde ook: richting de centrale delen van Siberië, later naar het zuiden van Azië, Canada en de VS en ook het noordoosten van Europa. En in februari kwam dan ook ons deel van Europa aan de beurt.

Gezien de potentie van deze winter (de AO-index, een maat voor de drukverdeling in het noordpoolgebied is vrijwel alleen maar negatief geweest) viel de uitkomst voor Nederland eigenlijk tegen. Met zoveel negatieve AO-dagen staan we tussen de grote winters uit het verleden. Meer dan ooit is dus bewezen dat potentie alleen niet voldoende is voor een koude uitkomst. Alles moet ook nog eens op zijn plek vallen en daarbij spelen veel meer factoren een rol.

Inmiddels is poolwervel hersteld

Inmiddels is het aan het veranderen. De poolwervel heeft zich hersteld en de AO-index lijkt het resterende deel van deze winter wel positief te worden. Daarmee worden de kansen op nieuwe uitbraken van koude lucht vanuit de poolstreken kleiner. Tegelijkertijd zien we boven Europa de komende dagen een drukverdeling ontstaan die meer aan de herfst dan aan het voorjaar doet denken. Op het Europese continent komt een groot hogedrukgebied te liggen, op de Oceaan zien we een lagedrukgebied. Bij ons waait de wind hierdoor de komende tijd uit het zuiden en wordt steeds warmere lucht aangevoerd. Een vroege lenteperiode is daarmee ons deel.

Volgens de nieuwe 30-daagse verwachting van vandaag houdt dat lenteweer ook een groot deel van volgende week aan. De late winterwarmte zorgt er daarbij voor dat zowel de februarimaand, die tot nu toe kouder dan normaal is verlopen, als de winter als geheel (die tot gisteren tweetiende graad onder normaal stond) toch als iets zachter dan normaal de boeken in zullen gaan.

Eerst lente, dan veranderend?

Gedurende week 2 van de 30-daagse verwachting, en dan zitten we al aan het begin van maart, zou de situatie dan wat moeten gaan veranderen. Het idee is dat het zwaartepunt van het hogedrukgebied meer naar het westen opschuift en boven de Oceaan in het zeegebied tussen IJsland en Schotland terechtkomt. In Nederland worden we dan gevoeliger voor windrichtingen tussen noord en oost en de aanvoer van weer wat koudere lucht vanuit Scandinavië.

Omdat het er niet op lijkt dat er op dat moment nog ijskoude lucht voorradig is, zal het geen terugkeer van de winter betekenen. Wel kan de periode met droog weer, die vanaf het weekend eigenlijk al begint, nog een tijdje langer aanhouden. Wat dat in het Nederlandse voorjaar la betekenen weten we van de voorgaande jaren maar al te goed.

Voor de nog wat langere termijn is een ander fenomeen mogelijk van belang. We noemden al dat de poolwervel zich inmiddels heeft hersteld. Het lijkt erop dat de poolwervel de hele maartmaand prominent aanwezig zal blijven en daarbij duidelijk sterker zal zijn dan normaal. Er is nog geen teken van een finale ineenstorting, zoals die er gedurende het voorjaar uiteindelijk wel zal komen, door de in het poolgebied weer doorbrekende zon en het opwarmen van de stratosfeer.

Later in de lente wisselvalliger?

Met een sterkere dan normale poolwervel lijkt ook de gewone straalstroom, die voor het weer bij ons zo belangrijk is, een rol te blijven spelen, de komende weken. De vraag is nog waar precies hij terechtkomt. Wordt het een zuidelijke positie, over het Middellandse Zeegebied zoals her en der wordt gesuggereerd, of toch noordelijker? In dat laatste geval kan het weerbeeld bij ons na verloop van tijd weer wisselvalliger worden. De 30-daagse laat dit verderop in de periode ook zien.

Het staat dus nog te bezien of de komende lenteperiode meteen ook de definitieve doorbraak van de lente zal zijn. Vorig jaar was dat wel zo en bleef het vervolgens lange tijd stabiel, droog en steeds warmer lenteweer, eigenlijk tot in de eerste helft van juni aan toe. Zover kijken we nu nog niet vooruit. Laten we eerst maar eens afwachten hoe het de komende weken allemaal gaat.