30-Daagse: hoge winterpotentie tot aan einde van januari

In de richting van de kerstdagen ontspint zich op de weerkaarten een strijd tussen koude lucht uit het noorden en zachte vanuit het zuiden, waarvan de uitkomst ongewis is. Ook kan die strijd zich (deels) boven onze hoofden afspelen. Allerlei verrassingen in de vorm van regen, ijzel en sneeuw, maar ook grote temperatuurverschillen over korte afstanden liggen daarmee op de loer.

Drijver van de ontwikkelingen gedurende de komende week is het hogedrukgebied dat nu over de Britse eilanden naar het noorden trekt en in de loop van de periode in de buurt van IJsland en Groenland terechtkomt. Aan de oostflank ervan stroomt een portie arctische lucht Scandinavië binnen, waarin zich enkele lagedrukgebieden vormen die naar het zuiden proberen te trekken. Ze houden de allerergste kou in onze omgeving nog even op afstand.

Vanaf de Oceaan komen, langs een steeds zuidelijker gelegen straalstroom, lagedrukgebieden op Europa af. Ze brengen aan hun voorzijde zachte lucht naar het noorden. De grens tussen de koude lucht vanuit het noorden en de zachte lucht vanuit het zuiden komt vanaf donderdag en vrijdag in de buurt van of zelfs pal boven Nederland te liggen. Dan wordt het weer erg spannend.

Week 1: van maandag 20 tot en met zondag 26 december

• Eerst koud met dinsdag en woensdag lokaal ijsdagen
• Aan het einde van de week wintergrens boven het land
• Kans op zachte Kerst wat groter dan op winterse Kerst

Met het hogedrukgebied bij IJsland en de lagedrukgebieden in het zuiden dichtbij genoeg om zachte lucht tot over onze omgeving te laten uitstromen, ontspint zich boven onze hoofden een strijd tussen beide luchtsoorten. Eerst is het overal koud met dinsdag en woensdag lokaal ijsdagen en in de nachten lichte, tijdens opklaringen lokaal matige vorst. Door de overgangszone heen, die vanaf donderdag boven ons land ligt, trekken 3 lagedrukgebieden die steeds iets zuidelijker uitkomen. Het noorden heeft de grootste kans om in de koude lucht te blijven. Daar zou het behalve tot regen ook tot sneeuw en mogelijk lokaal ijzel kunnen komen. In de rest van het land dringt de zachtere lucht waarschijnlijk wel door. Als dat zo is, wordt het enkele dagen tussen 7 en 10 graden.

De kansverdeling tussen koud en zacht in het midden van het land is 35 tegen 65 procent tijdens de Kerstdagen, in het noorden 45 tegen 55 procent. En hierin kan ook nog wel wat schuiven.

Week 2: van 27 december tot en met zondag 2 januari

• De kansen op winterweer en zachter weer houden elkaar in evenwicht
• Het is nog steeds aan de wisselvallige kant
• De temperatuurverwachtingen lopen sterk uiteen

Het zwaartepunt van de hogedruk in het noorden lijkt wat naar het oosten, naar het zeegebied ten westen van Noorwegen en Noorwegen zelf op te schuiven. Doordat de lagedruk aan zijn zuidflank wat naar het zuiden wordt gedrukt, is de kans op koud weer in Nederland weer wat groter. In het midden van het land gaat de verdeling tussen koud en zachter naar 40 tegen 60 procent, zo is het op basis van de pluim van vandaag te tellen. In het noorden komen we op ongeveer 50 tegen 50 uit.

Is het tot en met de Kerstdagen vooral een ja-nee verhaal, met in de kou een oostelijke tot noordoostelijke wind en aan de zachte kant een zuidelijke tot zuidwestelijke wind, in deze tweede week is van de windrichting nog moeilijk chocola te maken, omdat timingsverschillen een grote rol gaan spelen. Wel zien we de bovenlucht weer kouder worden. Er zitten heel koude en ook heel zachte opties tussen. De temperaturen die voor de jaarwisseling worden berekend lopen uiteen van -17 tot +12 graden. Op de grens is het hierbij natuurlijk behoorlijk wisselvallig.

Week 3: van maandag 3 tot en zondag 9 januari

• Grote kans op vrij koud winterweer
• Weerbeeld is onzeker
• In de nachten vorst, overdag dichtbij nul

Het hogedrukgebied in het noorden wordt ingetekend van IJsland tot over de zuidelijke helft van Scandinavië, met centrum in het zeegebied ten noorden van Schotland. De lagedrukgebieden aan de zuidrand van het hogedrukgebied lijken nog iets verder naar het zuiden te worden teruggedrongen. In Nederland wordt dan ook vrij makkelijk een noordoostelijke wind berekend, met temperaturen die duidelijk beneden normaal uitkomen.

Mocht het tijdens deze drukverdeling eindelijk ook eens tot heldere momenten komen en blijven storingen wat meer uit de buurt, dan kan het in de nachten licht tot matig vriezen en komt het kwik overdag nauwelijks boven nul. Met storingen wel in de buurt is het allemaal gematigder en waarschijnlijk ook een stuk onzekerder.

Week 4: van maandag 10 tot en zondag 16 januari

• Grote kans op vrij koud winterweer
• Weerbeeld is onzeker
• In de nachten vorst, overdag dichtbij nul

We vinden het hogedrukgebied nog steeds op de weerkaarten terug, Nu ligt het met zijn kern ten westen van Noorwegen. Lagedrukgebieden trekken nog altijd van de Oceaan naar het zuidwesten van Europa. In Nederland moet de wind nog steeds overwegend noordoostelijk zijn en geldt hetzelfde als voor de week ervoor. Hoe meer heldere lucht in het spel komt, hoe kouder het kan zijn. Spelen storingen wel een rol in het weer bij ons, dan is het gematigder en onzekerder.

De twee weken daarna:

En dan komen we al in het einde van de januarimaand uit. Het hogedrukgebied trekt naar Centraal Scandinavië en komt aan het einde van de januarimaand boven het zuiden van Scandinavië uit. De periode met oostelijke tot noordoostelijke winden in ons land lijkt helemaal tot aan het einde van deze periode van 6 weken aan te houden. Het blijft daarmee een ongelooflijke serie.

En ook hier kunnen we, net als bij de voorgaande weken, alleen maar zeggen dat het van het weerbeeld afhangt hoe koud het wordt. In potentie kan het voluit winter zijn, maar liggen storingen dichtbij, dan is het allemaal onzekerder en waarschijnlijk ook gematigder. Je kunt je echter moeilijk voorstellen hoe bij dit soort kaarten een zachte periode uit de bus zou komen.

Al met al

Al met al is er veel dat op kouder dan normaal weer wijst, vanaf komende maandagmiddag en dan helemaal tot het einde van de verwachting aan toe, tot de laatste dag van januari dus. Met vrijwel steeds noordoostelijke winden, als deze verwachting gelijk krijgt. En (soms ver) beneden normale temperaturen. Hogedrukgebieden zijn de komende tijd aan zet en de kans op een westcirculatie is hooguit 20 procent, maar meestal minder. Ook dat is feitelijk ongelooflijk als je de kracht van de poolwervel bekijkt, zoals die voor de komende tijd wordt berekend.

Zoals verwacht is de combinatie van La Niña, de QBO-oost (toenemend) en de fasen waarin de MJO zich bevindt (6, lange tijd 7 en daarna zelfs even 8) bepalend. Ze houden de hogedruk in het noorden, de straalstroom op een erg zuidelijke positie en de westcirculatie bij ons vandaan. Wel sturen de lagedrukgebieden op zuidelijke breedte aan hun voorzijde steeds weer golven met zachte lucht op ons af, die - net zoals later deze week – toch af en toe spelbreker kunnen zijn. Het moet allemaal een keer goed vallen, maar in potentie zit er veel winterweer in de verwachting.