Weer bondgenoot in de strijd tegen coronavirus?

Een virus is geen levend wezen, maar eigenlijk een minuscuul stukje genetisch materiaal dat onze cellen infiltreert en dan hun functie overneemt. We merken dat doordat we ziek worden. Zodra ons lichaam de infiltranten ontdekt, komt onze afweer in werking. Het lichaam doet dan alles om die ongewenste binnendringers te verslaan en weer te verdrijven.

Er worden antistoffen aangemaakt en bij een gezond persoon slagen die er na verloop van tijd in om de niet gewenste binnendringers, de virussen weer te verwijderen. Vervolgens onthoudt ons immuunsysteem hoe het dit specifieke virus heeft verslagen. Dringt het op een later moment het lichaam nog een keer binnen, dan kan het meteen worden aangepakt.

We weten hoe verspreiding virussen werkt

Van griepvirussen is inmiddels goed bekend hoe ze zich verspreiden. Ze doen dat onder meer via waterdruppeltjes die een tijdje in de lucht hangen. Mensen die geïnfecteerd zijn met een virus ademen die druppeltjes uit en er komen er helemaal veel vrij bij niezen en hoesten. Onderzoeken hebben aangetoond dat virussen zich het beste kunnen verspreiden in koude (5 graden) en droge lucht met een luchtvochtigheid van 20 tot 35 procent. De waterdruppeltjes, waarin het virus zich bevindt, verdampen in de droge lucht namelijk gemakkelijk en worden daarbij zo klein dat ze zonder veel moeite een hele tijd in de lucht kunnen blijven rondzweven.

In warme, vochtige lucht overleeft virus vaak niet

Bij een temperatuur van 30 graden en een luchtvochtigheid van 80 procent verspreidt het virus zich helemaal niet meer. Het is dan te warm en er zit teveel vocht in de lucht om de druppeltjes nog te kunnen laten rondzweven. Niet raar dus dat griep vrijwel alleen in de wintermaanden voorkomt. In de winter is de lucht namelijk koud én er zit ook weinig vocht in. Binnenshuis is de lucht, omdat we de centrale verwarming gebruiken, zo mogelijk nog droger, soms zelfs heel erg droog. Verder kan het virus op deurklinken, kranen, trapleuningen en andere oppervlakken gemakkelijker overleven.

Dus, is het nou koud, is de lucht relatief droog en kom je op een plaats waar iemand met griep net heeft geniesd, gehoest of zelfs alleen maar gelopen, dan is de kans groot dat je druppeltjes met het virus erin die in de lucht rondzweven inademt. Vestigt het virus zich vervolgens ook in jouw lichaam en kent je afweer het bewuste virus nog niet, dan word je ziek en begint de strijd van je immuunsysteem om de ongewenste binnendringers uit je lijf te verwijderen.

Overigens was de afgelopen winter in Nederland natuurlijk helemaal niet koud en juist heel vochtig. Toch lagen de temperaturen een stuk lager dan in de voorbije zomer. Koudere lucht kan minder vocht (waterdamp) bevatten dan warme lucht. Daarom was de lucht per saldo toch droger. Opvallend was wel het recordlate begin van de griepepidemie in Nederland. Mogelijk heeft de zachte en natte winter het griepvirus dus toch iets afgeremd bij zijn verspreiding.

SARS-virus

Nu is het nieuwe coronavirus geen griepvirus, dus kun je de bevindingen over de relatie tussen het gedrag van het griepvirus en het weer niet een op een op het coronavirus van toepassing verklaren. Toch zijn er aanknopingspunten. Zo was er in 2002, ook in China, een uitbraak van het SARS-virus, ook een coronavirus. In de loop van de jaren is er veel onderzoek naar het gedrag van dit virus gedaan. Een van de uitkomsten was dat het SARS-virus zich in relatie tot het weer wel degelijk op een voorspelbare manier gedroeg, met duidelijk betere overlevingskansen als de lucht droger en kouder was. De SARS-uitbraak ervan kon dan ook praktisch tot een seizoen beperkt worden gehouden.

Dit biedt enige hoop voor nu. De winter op het noordelijk halfrond, waar verreweg de meeste mensen op aarde wonen, loopt ten einde. Daar waar het weer op veel plaatsen nu nog een bondgenoot van het coronavirus is, wordt het straks hopelijk meer en meer een tegenstander, als de luchttemperaturen omhoog gaan en de luchtvochtigheid zowel binnen als buitenshuis snel hoger wordt. Vervolgens moeten we hopen dat het virus tijdens onze zomer op het zuidelijk halfrond, waar het dan winter is, niet overleeft. Want dan kan het in de volgende winter zo weer terugkomen. Dit lijkt nu echter onwaarschijnlijk, want het virus slaat erg snel om zich heen. De tijd zal het dus leren.

Hopen dat het virus in de volgende winter wegblijft

Met dit alles in het achterhoofd is het dus niet voor niets dat nu alles in het werk wordt gesteld om de uitbraak van het nieuwe coronavirus zo klein mogelijk te houden. Door de komst van de zomer lijkt de tijd in het voordeel van de virusbestrijders te tikken. De kans dat je dan misschien toch nog (net) op tijd bent, is het grootst als je er nu vol in gaat. Want één ding weten we wel: als het nieuwe coronavirus een blijvertje is, dan kent het immuunsysteem van vrijwel niemand het nog. En is de kans groot dat zeer velen er in de loop van de komende jaren mee geïnfecteerd zullen worden.