Volop noorderlicht in Noord-Europa, ook glimp in Nederland
Afgelopen dagen stonden sociale media weer vol met foto's van noorderlicht. Vooral uit Scandinavië zagen we veel foto's voorbijkomen, maar zelfs in Nederland werd een glimp van het noorderlicht waargenomen. Het noorderlicht, ook wel poollicht of aurora borealis genoemd, kent ook een zuidelijke variant: aurora australis.Er zijn plekken op de wereld, zoals bijvoorbeeld Lapland en delen van Alaska en Canada waar je het noorderlicht in het winterhalfjaar bijna altijd kunt zien als het helder is. Ook op lagere breedtegraden is het noorderlicht soms te zien, maar hoe verder je naar het zuiden gaat, des te actiever het noorderlicht moet zijn om het waar te kunnen nemen. Soms is het noorderlicht zelfs in Nederland te zien. Dit gebeurde bijvoorbeeld in de nacht van afgelopen vrijdag op zaterdag.
Wat is poollicht?
Maar wat is het poollicht nu eigenlijk? En waarom is het nou juist het vaakst en best in en rondom het arctisch gebied te zien? Om deze vragen te beantwoorden, moeten we weten wat het noorderlicht nou eigenlijk precies is.
Het poollicht ontstaat doordat geladen deeltjes van de zon met enorme snelheden van honderden kilometers per seconde botsen met stikstof- en zuurstofdeeltjes hoog in onze atmosfeer. Door deze botsingen krijgen de deeltjes in onze atmosfeer een verhoogd energieniveau. Om van dit verhoogde energieniveau af te komen, zenden de deeltjes energie uit in de vorm van licht: poollicht. Omdat het magnetisch veld van de aarde de geladen deeltjes van de zon afbuigt richting de polen, is het noorderlicht vooral te zien in een band rondom het arctisch en antarctisch gebied. De activiteit van het schouwspel hangt af van de snelheid waarmee de zon de deeltjes 'afvuurt' en de hoeveelheid geladen deeltjes die in onze atmosfeer terecht komen.
Zonnestorm
De activiteit van het noorderlicht hangt dus nauw samen met de activiteit van de zon. Als er aan het oppervlak van de zon uitbarstingen plaatsvinden, wordt er in één keer een grote hoeveelheid van die geladen deeltjes het heelal 'ingesmeten'. Als zo'n explosie (ook wel zonnestorm genoemd) op de aarde gericht staat, zorgt dat voor spectaculair noorderlicht.
Zonnecycli
De activiteit van de zon is niet altijd hetzelfde. Soms zijn er meer uitbarstingen aan het oppervlak van de zon dan anders. Tussen zo'n rustige fase van de zon, waarbij er relatief weinig zonnestormen plaatsvinden, en een actieve fase, waarbij er juist veel zonnestormen zijn, zit zo'n 11 jaar. Momenteel klimmen we uit een zonneminimum, waardoor de kans op grote zonnestormen en actiever noorderlicht geleidelijk toeneemt. (meer over de zonneactiviteit hier).
Donkere, heldere omstandigheden
Noorderlicht kan alleen worden waargenomen wanneer het donker of schemerig is. Het poollicht is in de zomer dan ook niet waar te nemen in het arctisch gebied, omdat het daar dan 24 uur per dag licht is. Verder maken andere lichtbronnen het zien van het noorderlicht lastiger. Daarom is het noorderlicht het best waar te nemen tijdens nieuwe maan en als je niet in een stad bent (geen lichtvervuiling).
Dit is dan ook direct de reden dat áls het noorderlicht eens een keer fel genoeg is om in Nederland gezien te worden, de kans om dit te zien het grootst is op bijvoorbeeld de Waddeneilanden. Hier heb je de minste lichtvervuiling aan de (noordelijke) horizon.
