Reusachtige ijsberg en eiland op ramkoers
Een enorme ijsberg met een oppervlakte zo groot als Noord-Holland en een gewicht van 1000 miljard ton is op weg naar een eiland waarvan de oppervlakte met 3756 vierkante kilometer kleiner is dan het naderende gevaarte. Het lijkt een plot voor een sciencefiction boek, maar het gebeurt nu echt, zo’n 1400 kilometer ten noorden van Antarctica. De kans dat de botsing er echt van komt, wordt op zo’n 50 procent geschat.De hoofdrolspelers zijn ijsberg A-68a en het eilandengroepje Zuid-Georgia en de zuidelijke Sandwich eilanden. A-68a brak in 2017 af van de reusachtige Larsen-C ijsplaat, die aan de noordrand van Antarctica vastzit. Dat dit zou gebeuren, was toen al enige tijd duidelijk omdat er een megagrote scheur in de ijsplaat was getrokken.
Botsing over 20 a 30 dagen
Eerst bleef A-68 mooi op zijn plaats, later kwam een deel ervan – A-68a – in beweging, toen de ijsberg door de wind en stromingen in het gebied werd opgepikt. Inmiddels heeft het gevaarte, dat zo’n 200 meter diep het zeewater insteekt, rond 1400 kilometer afgelegd en is op weg naar de afgelegen eilandengroep. Op basis van de huidige snelheid zou de berg over 20 a 30 dagen bij Zuid-Georgia kunnen zijn. A-68a is niet de eerste ijsberg die het op Zuid-Georgia voorzien heeft. Andere van de Zuidpool afkomstige ijsbergen gingen hem voor, zoals A-38 in 2004. Die ijsberg is inmiddels gesmolten en dus van de kaart verdwenen.
De enige menselijke bewoners van het eiland zijn op dit moment enkele tientallen onderzoekers. Verder is het eiland de thuishaven van veel pinguïns en zeeleeuwen, dieren die voor hun voedselvoorziening afhankelijk zijn van het zeewater rond de eilanden. Omdat de kans bestaat dat A-68a voor de kust van de eilanden in het ondiepere water vast zal lopen, loert het gevaar van een ecologische ramp. Omdat de ijsberg met zijn 200 meter niet superdiep steekt, kan hij waarschijnlijk dichtbij de kust komen, voordat hij vastloopt.
Ramp voor pinguïns en zeeleeuwen
Toen ijsberg A-38 in 2004 hetzelfde deed, raakten de pinguïns en de zeeleeuwen ineens een groot deel van hun jachtgebied kwijt. Er zijn toen veel jonge dieren door voedselgebrek omgekomen. Iets dergelijks kan nu weer gebeuren, waarbij we moeten bedenken dat A-68 een stuk groter is dan zijn voorganger. De hoeveelheid open zee die erdoor in beslag wordt genomen als de ijsberg eenmaal vastligt, is dus ook een stuk groter.
Behalve de dieren die op het eiland leven, kan ook het zeeleven ter plaatse last hebben van de ijsberg. Het smeltende ijs kan invloed hebben op de watertemperaturen ter plaatse. Verder haalt het op de plek waar de ijsberg ligt natuurlijk het daglicht weg. Experts gaan ervan uit dat met het smelten van de ijsberg minimaal 10 jaar gemoeid zal zijn.
Opwarming heeft invloed
Het nu en dan afbreken van grote stukken ijs van de ijsplaten rond Antarctica is van alle tijden. Doordat het ook hier warmer wordt, gaat het de laatste tientallen jaren wel sneller en zijn er ook grotere stukken ijs mee gemoeid. Onderzoekers houden de afbrekende ijsplaten voortdurend met satellieten in de gaten. Om van de gebeurtenissen te leren, maar ook om de scheepvaart ter plaatse te kunnen waarschuwen voor het opdoemende gevaar.
Verder denken ze erover na om snel een expeditie naar het resterende deel van de Larsen-C ijsplaat te sturen, om het unieke ecosysteem daar onder het ijs nog te kunnen bestuderen. Er leven microscopisch kleine organismen samen met een oester, die in staat is om in een zuurstofloze omgeving toch in zijn energiebehoefte te voorzien. De organismen zitten als een dikke, witte laag tegen de onderkant van het ijs aan geplakt. Onderzoekers vrezen dat dit bijzondere ecosysteem snel verdwijnt, nu de Larsen-C ijsplaat aan het afkalven is.
