Foto gemaakt door NASA Earth Observatory - Guadalupe - Golvende, undulatus wolken bij Isla Guadalupe, ten westen van Baja California.
Foto gemaakt door NASA Earth ObservatoryGuadalupeGolvende, undulatus wolken bij Isla Guadalupe, ten westen van Baja California.
Nu

Prachtige golvende wolkenpatronen

Liefhebbers van het weer, en dus ook wij meteorologen, kijken veel naar de lucht en daar zie je soms de meest prachtige wolkenformaties of -bewegingen. We kennen allemaal de saaie grijze aaneengesloten bewolking die soms over het land ligt, zogeheten stratusbewolking die meestal hoort bij frontale systemen, maar ook de vriendelijk ogende stapelwolken die we op een vrij zonnige dag vaak zien ontstaan. Dit zijn de meest voorkomende wolkensoorten in onze omgeving, maar er zijn natuurlijk nog talrijke andere soorten bewolking. Opbollende, maar ook golvende wolken en wolkenvelden. En vooral deze laatste golvende wolken zie je soms heel mooi terug op de satellietbeelden die vanuit de ruimte worden gemaakt. Deze week waren zulke golvende wolken heel mooi bij het eiland Guadeloupe te zien, ruim ten westen van Baja California op de Stille Oceaan.

Mensen die af en toe op wereldwijde satellietbeelden kijken, zien soms die mooie golvende bewolking, ook wel undulatus, nabij bijvoorbeeld een eiland of eilandengroep, maar ook in bergachtige gebieden. Deze wolkenpracht vormt zich door zogeheten atmosferische zwaartekracht. Daar waar een luchtmassa gedwongen wordt om op te stijgen, koelt de lucht naarmate hij opstijgt af. Als er voldoende vocht in de lucht aanwezig is, treedt uiteindelijk condensatie op en ontstaan wolken. Zodra de lucht het ‘obstakel’, bijvoorbeeld een eiland, gepasseerd is, zakt het van nature weer naar beneden, waardoor de lucht opnieuw opwarmt en de wolken weer verdwijnen. De lucht maakt als het ware een gedwongen golfbeweging.

Föhn en stau

Je kunt zo’n golfbeweging vergelijken met föhn en stau in de bergen. Warme en vochtige lucht die vanaf bijvoorbeeld de Middellandse Zee met een zuidelijke wind tegen de zuidelijke Alpen wordt geblazen. Aan die kant van het gebergte vormt zich dan veel bewolking en op die plek regent of sneeuwt de bewolking dan ook meteen compleet uit. Aan de andere kant van het gebergte, wat in dit geval dus het eerdergenoemde ‘obstakel’ is, daalt de lucht vervolgens en warmt weer op. De wolken lossen daardoor op en het is er droog.

Rimpeling in een vijver

Zo’n eerste verstoring kan door het steeds stijgen en dalen van de lucht weer een volgende golf opwekken, net zo lang totdat de golf helemaal is verdwenen. Je kunt dit vergelijken met de rimpelingen of golven in een vijver of de zee. Het resultaat is een groot gebied met lange wolkenstraten, welke de toppen van de ‘golven’ markeren en daartussen steeds wolkeloze stroken, als zijnde de dieptepunten van de golven.

Botsing koude en warme luchtmassa

Soms ontstaat zo’n golfbeweging ook als een koudere luchtmassa op een warme luchtmassa botst. De koudere lucht is zwaarder en blijft dus beneden hangen en de lichtere warme lucht wordt omhoog geduwd en stroomt er vervolgens in een golfbeweging overheen.

Wolkenstraten

Ook in Nederland zien we soms van dit soort patronen in de lucht. Denk aan wolkenstraten op een mooie voorjaarsdag. Deze ontstaan echter op een iets andere manier. Bij ons gaat het vaak om stapelwolken die ontstaan in een onstabiele onderste luchtlaag, met daarboven een stabiele luchtlaag, ofwel een inversie. Parallel aan de wind in de lagere luchtlagen vormen de stapelwolken uiteindelijk een wolkenstraat. En als dit er meerdere achter elkaar zijn, zien we ook hier een zelfde soort rimpeling in de lucht, maar dan op een iets andere manier ontstaan. Reden genoeg dus om af en toe eens even een momentje te nemen om naar de lucht, met al zijn wolkenpracht, te kijken.

Britta van GendtMeteoroloog