Megagolven bij Portugees kustdorp

Voor hoge golven heb je wind en uitgestrekte zeegebieden nodig, Iedereen weet dat golven op het IJsselmeer nooit zo hoog worden als golven op de Noordzee, maar wel weer hoger dan op kleiner meren. Hoe groter en dieper een wateroppervlak is, hoe verder golven kunnen groeien. De Oceaan is dan ook een perfect brongebied voor hoge golven.

Daar waar depressie en stormen regeren, worden aan de lopende band golven gefabriceerd. Iemand die zich weleens in de golventheorie heeft verdiept, weet wellicht dat windkracht een strijklengte van de wind over zee een belangrijke rol spelen bij het berekenen van de golfhoogten die je als gevolg van een bepaald windveld krijgt. Hoe hoger golven worden, hoe verder de toppen van de individuele golven uit elkaar komen te liggen. Die afstand wordt in seconden tussen twee golftoppen weergegeven en heet de periode.

Golven kunnen enorme afstanden afleggen

Omdat er op het open water nauwelijks wrijving is, kunnen golven zich over enorme afstanden verplaatsen. Golfvelden, opgewekt door stormen op zeer afgelegen plaatsen, bereiken uiteindelijk dus steeds de kust. Tijdens hun reis houden ze de energie vast die er door de wind is ingestopt, maar verandert hun aanzien wel. Zo worden de toppen lager, komen ze verder uit elkaar te liggen en gaan ze sneller bewegen.

Het verloopt allemaal rechttoe rechtaan, zolang het water waarover de golven zich voorplanten maar diep genoeg is en de bodem ver genoeg weg om de onderkant van de golven niet af te remmen. Op volle zee wordt aan die voorwaarden makkelijk voldaan, dichterbij de kust, waar de zeebodem oploopt, verandert dat natuurlijk. Vanaf het moment dat de golf door de omhoog komende bodem aan de onderkant wordt afgeremd, bouwt zich energie op en komt het water in de golf omhoog. De top loopt daarbij sneller dan de onderkant en uiteindelijk komt onherroepelijk het moment dat de golf breekt.

Vaak doet het moment van breken zich relatief ver buiten de kust voor, omdat daar de zee al ondiep wordt. Je ziet de branding dan in de verte. Op plaatsen waar golven zich gemakkelijk door het diepe water tot aan de kust kunnen voortbewegen, breken ze pas dichtbij of zelfs op de kust. Dat zijn dan meteen de plaatsen waar je spectaculaire golven kunt zien.

San Sebastian

Wie weleens in de aan Golf van Biskaje in Spanje gelegen stad San Sebastian is geweest, zal weten dat daar onder de juiste omstandigheden enorme golven vanuit de Golf van Biskaje richting de kade en het strand kunnen rollen, om daar vervolgens met donder en geweld uiteen te spatten. Vaak staan veel mensen er op de kade naar te kijken, maar ze moeten ook oppassen. De hoogste golven komen weleens over de kademuur heen.

Een andere plek die om zijn hoge golven bekend staat, is Hawaï. Daar rollen enorme, van de Grote Oceaan afkomstige golven het strand op. Hawaï is dan niet voor niets een paradijs voor surfers. We kennen de filmpjes allemaal wel, van surfers die zich door enorme golven naar het strand laten duwen en soms de wildste acrobatische toeren moeten uithalen om onder de uiteindelijk brekende golfkam vandaan te blijven. Het is een prachtig gezicht.

Hotspot bij Nazaré

Ook in Europa is er een heuse hotspot voor surfers. Het is de ongeveer 100 kilometer ten noorden van Lissabon gelegen plaats Nazaré, waar de golven die vanaf de Atlantische Oceaan komen binnenrollen onder bepaalde omstandigheden wel 30 meter hoog kunnen worden. Op de landpunt bij het kasteel staan vaak drommen mensen toe te kijken hoe surfers zich op die golven met hoge snelheid richting de kust laten verplaatsen.

Tot vlak buiten de kust van Nazaré is de zee bijzonder diep. Daarna volgt vlak voor de kust een soort van drempel naar het veel ondiepere laatste deel. Een trog, een soort onderzees dal, loopt echter door die drempel heen, verder naar het dorpje. Veel van de golven in het gebied worden door dat diepere deel naar Nazaré geduwd en komen pas op het laatste moment omhoog. Omdat alle energie van de golven in die laatste honderden meters wordt geconcentreerd, kunnen de golftoppen er – voordat ze breken – dus enorme hoogtes bereiken, ook omdat ze nog zo snel bewegen. Op die manier ontstaat een bijzondere plek. Om naar de hoge golven te kijken, maar ook om ze als surfer te trotseren.