Megabuien op de Pampa's

‘Toen hij terugdacht aan die dag, eind december 2015 (zomer in Argentinië), toen Berrotarán in de ochtend werd begraven onder een dikke laag hagel, was het de herinnering aan de extreem dichte mist voorafgaand aan de bui die Matias Lenardon het scherpst voor ogen stond’. Zo begint een prachtige reportage in de New York Times over een groot internationaal onderzoek naar de dynamiek achter de megabuien op de Pampa’s. De schrijfster van het verhaal ontmoet de weerman van Berrotarán, een plaats in de provincie Córdoba, midden op de Pampa’s in de noordelijke helft van Argentinië.

Lenardon, een autodidact op het gebied van het maken van weersverwachtingen in Berrotarán en de weerman van het plaatselijke radiostation, had er in eerste instantie nauwelijks acht op geslagen. Ook al was de mist die ochtend dichter dan ooit eerder in zijn herinnering, alarmbellen gingen voor hem niet af. Samen met de mist voelde hij de koelere lucht vanuit de dichtbijgelegen Sierra de Córdoba de stand binnentrekken. En dat was, zo wist hij uit ervaring, geen reden tot zorg. Extreme buien zouden uitblijven.

Megabui

Het was dan ook meer uit verveling dat hij toch nog het laatste radarbeeld bekeek. Hij schrok zich rot toen zich op dat beeld ineens een megabui aandiende. In paniek rende hij naar buiten om te checken of het beeld wel klopte, helemaal vergetend dat het potdicht zat van de mist en dat je hoe dan ook niks van het naderende weer kon zien. Weer terug in de radiostudio kon hij nog net op tijd live op zender om Berrotarán voor het naderende onheil te waarschuwen. En dat liet nog geen kwartier op zich wachten.

Het westen van de stad veranderde in korte tijd in een rampgebied. Windstoten met snelheden tot 145 kilometer per uur richtten op grote schaal schade aan. Hagelstenen doorboorden daken van huizen en winkels en ramen versplinterden. De straten vulden zich met ijzig water, het grote afvoerkanaal van de stad raakte door het ijs verstopt. Zandwegen op het platteland rond de stad veranderden in modderrivieren en op steeds meer plaatsen stroomde het met ijs gevulde water de huizen binnen. Ondertussen zat Lenardon thuis te overpeinzen wat hij bij het maken van zijn verwachting over het hoofd had gezien.

Steeds vaker noodweer

Bewoners van de Pampa’s ondergaan dit type noodweer vaker en vaker. Voor de inwoners van Berrotarán bestaat het dagelijkse ritueel in de zomer tegenwoordig uit het naar boven kijken en zich schrap zetten voor wéér een noodweer. De brandweer gaat soms uit voorzorg maar vast naar buiten met zwaar geschut om als het eenmaal zover is zo snel mogelijk in te kunnen grijpen. De totale schade in het gebied wordt jaar na jaar alleen maar groter.

Dat het klimaat overal ter wereld verandert, weten we al lange tijd. Modelberekeningen helpen ons om die trends in de toekomst door te trekken, maar die vertalen in het gedrag van een individuele onweersbui lijkt nog steeds vrijwel onmogelijk. Zo is de tijd waarbinnen we voor naderende orkanen kunnen waarschuwen sinds de jaren zestig met ongeveer 30 procent opgerekt. In het midden van de jaren negentig werd een tornadowaarschuwing gemiddeld ongeveer 10 minuten voor het daadwerkelijke toeslaan ervan gegeven, nu is dat een kwartier; nog steeds een erg korte tijd om nog iets te kunnen beteken.

Dat de plains, in het qua meteorologie verst ontwikkelde land ter wereld de Verenigde Staten, zich goed lenen voor het onderzoeken van de dynamiek van zware buien, is bekend. Duizenden houden zich er jaarlijks weer mee bezig. Maar om het echt te begrijpen, moet je ook op andere plaatsen kijken, zoals op de Pampa’s. Dat dit tot nu toe nog niet werd gedaan, heeft met de omvang en de kracht van de buien daar te maken. Wil je er veilig kunnen onderzoeken, dan moeten er ook een vluchtweg en een onderkomen zijn.

Groot onderzoek

In december 2018 was er in Argentinië, en daar gaat het verhaal in de New York Times over, wel een groot onderzoek naar de buien daar. Een groep internationale wetenschappers praatte met de plaatselijke kenners over de buien en wisselde onderzoeksresultaten uit. Verder was het Center for Severe Weather Research van de partij, met meerdere ‘Doppler on wheels’, trucks waarop een dopplerradar is gemonteerd. Ze werden tijdens het onderzoek ingezet om zware buien in te rijden zodra die zich aandienden.

De beschrijving van het overtrekken van zo’n buienlijn is waanzinnig. Iedereen die er een keer in wil worden meegenomen, moet het verhaal gewoon lezen. Meteorologisch interessant was het tempo waarmee de lijn uitgroeide tot een megagroot MCS, dat op het toppunt van zijn ontwikkeling het volledige gebied van de Andes tot aan de Atlantische Oceaan bedekte. Die overgang kostte slechts 31 minuten. Bizar als je bedenkt welke hoeveelheden energie hierbij om de hoek komen kijken. Het leerde de wetenschappers in elk geval dit: door klimaatverandering wordt de atmosfeer op plekken als de Pampa’s nog meer dan voorheen geladen met de bouwstenen die voor het ontstaan van onweersbuien nodig zijn. Meer dan ooit is het dan ook zaak op tijd te voorzien wanneer de natuur de trekker overhaalt.

Bron: New York Times.