Is de natuur van slag?

Madeliefjes, paardenbloemen, bloesem: het paddenstoelenseizoen is nog maar net op z’n retour, en nu kijken we alweer tegen bloemen en groene blaadjes aan? Dat kan niet kloppen, toch? Als je dan telkens over die warmterecords hoort, en dat het steeds te warm is voor de tijd van het jaar, dan is 1 plus 1 toch 2?

Niet helemaal. De laatste tijd valt het ons misschien vaker op, omdat het inderdaad steeds warmer wordt en de winters (en de herfsten?) steeds minder voor lijken te stellen. Gisteren schreven we bijvoorbeeld al hoe ook nu nog het gras vrolijk doorgroeit. Maar toch is het voor heel veel bloemen, planten en bomen helemaal niet ongewoon om in deze fase van het jaar nog te bloeien. 

Voorkeuren

Elke plantensoort heeft zijn eigen, specifieke kenmerken. Ze hebben verschillende voorkeuren voor de soort bodem waar ze in staan, voor een hoeveelheid vocht, de (bodem)temperatuur, hoeveelheid licht etc. etc.: de optelsom van dat soort voorkeuren bepaalt ook de tijd waarin ze bloeien. Zo hebben sommige soorten een voorkeur voor het voorjaar, anderen voor de zomer, en jawel, weer andere planten of bomen bloeien juist in deze tijd van het jaar.

Maar daarmee is de kous niet af. Want hoewel sommige bloeiers in dit seizoen thuishoren, zien we inderdaad op diverse plaatsen bloemen en planten bloeien, die juist veel meer passen bij de lente of de zomer. Maar ook dat is misschien minder ongewoon dan je denkt.

Knoppen: voorwerk

Bloemen, jong groen, knoppen: we vinden dat echt voorjaarsfenomenen. Toch zien we die knoppen juist nu al bij sommige soorten, en daar is niets ongewoons aan. Heel veel bomen zijn in het najaar al volop bezig zich op de lente voor te bereiden, door knoppen aan te maken voordat de winter begint. De beuk is daar een goed voorbeeld van. Die verliest vaak pas ergens in december zijn laatste blad, maar in november worden al weer nieuwe knoppen gemaakt. Dat die knoppen vervolgens ook al gaan uitlopen, dat klopt natuurlijk niet helemaal; de winter moet ten slotte nog komen.

Madeliefjes en paardenbloemen

Het madeliefje – dat nota bene ook bekend staat als ‘Meizoentje’ – bloeit het hele jaar door. Het hoogtepunt is weliswaar in het voorjaar, maar in alle maanden van het jaar kun je ze tegenkomen. Het is zelfs de meest voorkomende soort bij de jaarlijkse tuinplantentelling die in de kerstvakantie wordt gehouden. Een madeliefje in november is dus niet ongewoon. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor de paardenbloem, die ook in alle seizoenen aardig uit de voeten kan.

Bloesemvergissingen

Planten reageren onder andere op de hoeveelheid licht die er is. Fruitbomen doen dat ook. En in het voorjaar is er vaak ongeveer even veel daglicht als in het najaar. Zo kan het dus ook wel eens gebeuren dat de bomen zich ‘vergissen’, helemaal met de temperaturen van de laatste tijd. Terwijl de peren nog aan de takken hangen, komt de bloesem alweer uit. Dat is natuurlijk een gek gezicht. Maar het betekent niet per se dat er niet in de lente weer nieuwe bloesem komt.

Velden vol gele bloemen

Uitgestrekte vlaktes met gele bloemen: dit zijn nou juist die bloemen die we typisch een voorbode van de zomer vinden. Ook die zagen we de laatste tijd regelmatig, werd bezorgd gemeld. Dit heeft dan weer een hele andere oorzaak. Het gaat hier om mosterdzaad, en dat plantje wordt door landbouwers vaak gebruikt als groenbemester. Na de oogst planten ze een veld er vol mee, omdat dit plantje de grond weer in goede conditie brengt. Vandaag dat je die gele bloemen juist ook in het najaar vaak ziet, als de oogst al lang en breed van het land is.

Naar de knoppen?

Kortom: een enkel bloeiend madeliefje betekent niet meteen dat er iets ‘mis’ gaat. Een boom of plant ‘weet’ niet of het herfst of zomer is, hij reageert gewoon op de omstandigheden waarin hij zich bevindt. In de lente zullen de bloemen en planten die zich nu een beetje vergissen, ook wel weer opkomen. Aan de andere kant: als het nu -5 graden zou zijn, dan gebeurde dit allemaal niet.

Zorgelijk

Ja, het wordt warmer en warmer, en wie zien al jaren allerlei dingen die qua timing niet helemaal kloppen in ons perspectief. Zoals we bijvoorbeeld ook in de zomer merkten dat sommige soorten de extreme zomerhitte van tegenwoordig nauwelijks overleven. Wat uiteindelijk de gevolgen zijn, weet niemand nog zeker. Wel zijn er al diverse zorgelijke geluiden over bijvoorbeeld voedselketens die door dit soort verschuivingen in gevaar komen. Bovendien zullen sommige soorten het misschien niet halen, en wellicht komen er nieuwe soorten voor in de plaats.

Dus, al zijn die paar paardenbloemen niet meteen reden voor paniek; er is wel degelijk iets aan de hand.