Foto gemaakt door Martha Kivits - Waalwijk
Foto gemaakt door Martha KivitsWaalwijk
Nu

Een wirwar van vliegtuigstrepen

Een wirwar van gekleurde strepen tijdens zonsopkomst, af en toe lijkt het wel een abstract schilderij! Vanochtend zat de lucht ook vol met deze strepen. Het is het vliegverkeer, dat soms kilometers aan wolkenslierten in de lucht achter laat. Hoe dit komt leggen we je hieronder uit.

Ook in coronatijd hangt ons luchtruim nog vol met vliegtuigen. En onder de juiste omstandigheden levert dit een vorm van bewolking op, ook wel contrails genoemd. Het woord contrails is een combinatie van twee woorden. CON(densation) staat voor “condens” en TRAILS voor “sporen”. Condenssporen dus.

Hier vriest het dat het kraakt

Deze Condenssporen ontstaan doorgaans op zo’n 10 kilometer hoogte. Hier vriest het dat het kraakt met temperaturen van dikwijls meer dan 40 graden onder nul. Wanneer een vliegtuig zich op deze hoogte door de lucht beweegt, komt bij de motoren tijdens de verbranding van kerosine, roetdeeltjes en waterdamp vrij. Deze waterdamp komt vanuit een hete motor direct in koude lucht terecht. De waterdampdeeltjes koelen af, hechten zich aan de roetdeeltjes uit de motor, bevriezen vervolgens tot een witte langwerpige wolk, ofwel een vliegtuigstreep. Omdat de hete uitlaatgassen op hun weg naar buiten eerst even moeten afkoelen begint de streep meestal pas een stukje achter het vliegtuig.

De zon schijnt hierdoor een stuk minder fel

Hoe lang de vliegtuigstrepen zichtbaar zijn zegt veel over de atmosfeer op die hoogte en uiteindelijk ook over het weer bij ons aan de grond. Lossen ze direct op, dan is de lucht bovenin erg droog. Meestal betekent dit rustig, droog weer en de kans is klein dat het ineens omslaat. Wanneer zich lange slierten achter het vliegtuig vormen en ze blijven ook lang in de lucht hangen, dan kan dit duiden op een weersverandering. Het geeft in ieder geval aan dat er behoorlijk wat vocht bovenin de lucht hangt. Vliegtuigstrepen kunnen soms uren en zelfs dagen blijven hangen. Soms waaieren ze helemaal uit tot melkachtige sluierbewolking of bollen ze een beetje op. De zon schijnt hierdoor een stuk minder fel. Op een oorspronkelijk mooie en zonnige dag kan het dus toch zijn dat vliegtuigstrepen letterlijk en figuurlijk roet in het eten gooien. Omdat vliegtuigenstrepen zo nu en dan van invloed zijn op ons weer, wordt dit tijdens het weerbericht ook wel eens benoemd.

90% minder vliegtuigstrepen tijdens de lockdown

Tijdens de lockdown in maart, april en mei 2020 nam het aantal vluchten wereldwijd dramatisch af. Volgens sommige metingen leidde dat tot soms wel 90% minder vliegtuigstrepen. Veel mensen ervoeren de lucht als veel blauwer en de zon leek wel feller te schijnen. Toch is het volgens professor Siebesma, professor in atmosferische- en aardwetenschappen, moeilijk te bewijzen dat dit een gevolg is van de lockdown. Windrichting en overige vervuiling spelen hierbij ook een belangrijke rol. "Zou je het effect van afgenomen luchtvaart tussen al die natuurlijke variatie goed willen meten, dan zouden de coronamaatregelen een paar jaar moeten duren.", aldus Siebesma.

In de wolkenatlas

De vliegtuigstrepen zijn inmiddels wel van dusdanige invloed dat ze zijn opgenomen in de wolkenatlas. Hierin Heeft de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) ze bestempeld als wolken die door menselijke activiteit zijn ontstaan. Cirrus Homogenitus (door de mens gemaakt) en cirrus Homomutatus (door de mens veranderd). Ze mogen zo genoemd worden als ze minimaal 10 minuten in de lucht hangen, zonder op te lossen.

Amara OnwukaMeteoroloog