Droogte slaat alweer toe

Zo begon het seizoen van de natuurbranden meteen begin april al, toen in Drenthe de eerste stukjes bos en heide in vlammen opgingen. De brandweer was er snel bij en toch vielen de eerste hectaren natuur alweer aan de vlammen ten prooi. In de nacht van 8 op 9 april ontstonden vervolgens op 4 verschillende plaatsen kleine natuurbranden op de Veluwe. Ook die konden door de toegesnelde brandweer snel gedoofd worden, maar ook hier werd pijnlijk duidelijk dat we in de natuur alweer met flinke droogte te kampen hebben.

Droogte eist nu al zijn tol

Het beeld is somber en we hebben er op deze site ook al eerder over geschreven. De combinatie van een maand lang geen regen, een sterk drogende wind en een vaak fel schijnende zon die bovendien opmerkelijk krachtig is, eist zijn tol. Ondanks de overvloedige regen van de zes maanden tot en met maart, is de toplaag van de bodem in hoog tempo uitgedroogd. De meeste bomen en gewassen wortelen relatief oppervlakkig en hebben daarmee alweer volop met de droogte van dit moment te kampen.

Natuur heeft het zwaar

Het valt niet mee voor de natuur op dit moment. Veel bomen lopen uit, maar zijn nog sterk verzwakt door de droogte van de afgelopen jaren. De nieuwe droogte tijdens de opstart in dit lenteseizoen komt dan ook hard aan. Veel bomen zijn gevoeliger voor allerlei bedreigingen dan anders, zoals de bastkever. Dennenbomen gaan dood omdat ze de aanvallen van deze diertjes op dit moment niet meer kunnen verwerken, daar waar dat eerder toen ze veel gezonder waren juist een eenvoudige klus was. Hetzelfde geldt voor beuken en dan vooral de oudere exemplaren. Ook die hebben het erg moeilijk en staan er vaak slecht bij.

Natuurbeheerders en brandweer werken samen

In antwoord op de voorgaande jaren hebben de brandweer en de bos- en natuurbeheerders in Nederland betere afspraken gemaakt om de droogte en de eventuele branden die daarvan het gevolg kunnen zijn dit jaar beter aan te kunnen. Er is kaartmateriaal uitgewisseld, er zijn stoplijnen (brandgangen) aangebracht op kwetsbare plaatsen in de natuur en de procedures met betrekking tot de inzet van de brandweer zijn nog eens tegen het licht gehouden. De bewaking van de natuur op branden is alweer vol op stoom gekomen.

Probleem van alle landen

Niet alleen in Nederland, maar in veel Europese landen vormen natuurbranden tegenwoordig een terugkerend probleem. In Oekraïne woeden ze op dit moment al volop en heeft de brandweer moeite om het vuur weer onder controle te krijgen. Berucht zijn de branden die jaarlijks in de landen rond de Middellandse Zee uitbreken. Maar ook landen als Polen en Duitsland en eigenlijk alle Scandinavische landen ontkomen er niet meer aan. De branden die vorig jaar in het binnenland van Rusland woedden, waren lange tijd in het nieuws.

Meeste branden worden aangestoken

Zodra grote natuurgebieden in brand staan, wordt vaak naar de droogte als oorzaak gewezen. En lijkt het zo te zijn dat de brand spontaan ontstaan is. Onderzoeken in landen die veel met bosbranden te kampen hebben, zoals Spanje en Portugal, laten echter steevast zien dat het overgrote deel van de branden door menselijke activiteit ontstaat en dan meestal ook wordt aangestoken. In Spanje bij voorbeeld pakt de politie jaarlijks mensen op die soms het aansteken van meerdere duizenden branden op hun naam blijken te hebben. Allerlei motieven passeren daarbij de revue. Vaak wil men bouwen op de plekken waar eerder (beschermde) natuur was. Inmiddels is in Spanje een wet van kracht die het vrijwel onmogelijk maakt om nog te bouwen op grond waar natuurgebied is afgebrand.

Het blijft voorlopig droog

Voor Nederland zien de verwachtingen er de komende tijd nog steeds droog uit. Het patroon van de afgelopen twee jaar, met in het voorjaar en (een deel van) de zomer veel droogte lijkt zich alweer helemaal van het weerbeeld meester te hebben gemaakt. Het wordt de komende maanden spannend om te zien hoe de Nederlandse natuur deze nieuwe klap gaat verwerken.

Door: Reinout van den Born / Weer.nl